რა არის იმ აგრესიულობის მიზეზი, რომელსაც თანამედროვე დასავლელი ლიბერალ—სეკულარისტები ამჟღავნებენ ქრისტიანობის მიმართ? რატომ არის, რომ მათ მიერ შექმნილი პოლიტკორექტულობის წესები, რომლებიც კარგა ხანია თავისებურ “ახალი ევროპის მაშენებლის მორალურ კოდექსად ქცეულა”, თავის თავში მოიაზრებს ისლამის კრიტიკის აკრძალვას, მაგრამ ყველანაირად ხელს უწყობს ქრისტიანობის კრიტიკას? რატომ იძლევა ეს წესები შუასაუკუნეების ესპანეთში ინკვიზიციის მხეცობებზე საუბრის უფლებას, ..ხოლოკოსტის .. პერიოდში ნაცისტურ გერმანიაში, მაგრამ კრძალავენ თურქეთში სომეხთა და სხვა ქრისტიანი ხალხების გენოციდის ხსენებას? რას მივაწეროთ ისტორიის გაშუქების ამგვარი მიკერძოებულობა და ცალმხრივობა? რატომ ხდება ქრისტიანობა ყოველთვის განტევების ვაცი, როცა რელიგიას აკრიტიკებენ? რატომ ვერ მოიძებნა ადგილი ქრისტიანობისთვის ევროპის კონსტიტუციაში მაშინ, როცა “ბერძნულ-რომაული” და განმანათლებლობის ეპოქის მემკვიდრეობა იქნა აღიარებული ევროპული ცივილიზაციის საფუძვლად?
ამ კითხვებზე პასუხი, მე მგონი, ჩვენი წელთაღრიცხვის მეორე ათასწლეულში დასავლეთ ევროპის ისტორიული განვითარების თავისებურებაში იმალება. დასავლეთ ევროპელთა უმრავლესობისთვის, განსაკუთრებით იქ, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობა კათოლიკური რწმენის მიმდევარია, ქრისტიანობის სინონიმად პირველ რიგში კათოლიკური ეკლესია მოიაზრება, რომლის ისტორიაშიც არცთუ მცირე ოდენობის ბნელი ფურცელია. კათოლიციზმი შუა საუკუნეებში თითქმის ტოტალური ხასიათის იყო, რომელსაც პრეტენზია ჰქონდა არამარტო სარწმუნოებრივი მოძღვრების, არამედ საზოგადოებრივი ყოფიერების სხვა სფეროებშიც. დასავლური ეკლესია აკონტროლებდა მეცნიერებასა და ხელოვნებას, ერეოდა სახელმწიფო საქმეებში, ატარებდა საომარ კამპანიებს, აქტიურად მონაწილეობდა პოლიტიკაში. ყველაფერი ეს მიმდინარეობდა განსხვავებულად მოაზროვნეთა დევნისა და რელიგიურ უმცირესობათა ჩაგვრის ფონზე.
კათოლიციზმის ტოტალურ დიქტატზე პასუხად იქცა დასავლურ ქრისტიანობის ფარგლებში ფართო ანტიკათოლიკური რეაქციის ჩასახვა, რომელმაც მიგვიყვანა პროტესტანტიზმის წარმოშობამდე: დღემდე პროტესტანტული ღვთისმეტყველების მთავარ მამოძრავებელ ძალას წარმოადგენს კათოლიციზმთან პოლემიკა, სწრაფვა მისი ზეგავლენის გადალახვისკენ. კიდევ ერთ პასუხად იქცა მიზანმიმართული დექრისტიანიზაცია (უფრო ზუსტად, “დეკათოლიზაცია”) ევროპული ელიტური კულტურისა. ევროპის ფილოსოფიური აზროვნება ასევე თანდათან შორდებოდა კათოლიკობას და განმანათლებლობის ეპოქაში მასთან სრული გათანაბრებით საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე “პოსტ—ქრისტიანულ”(უფრო სწორად, “პოსტკათოლიკურ”) ჰუმანიზმს. ამის პარალელურად ხდებოდა კათოლიკური ეკლესიის პოლიტიკური ძლევამოსილების შესუსტება. გადამწყვეტი დარტყმა კათოლიციზმის პოლიტიკურ ამბიციებს მიაყენა ფრანგულმა რევოლუციამ და ნაპოლეონის ომებმა. ვატიკანის ჯუჯა—სახელმწიფო —- სულ ეს არის, რაც დარჩა ოდესღაც ძლევამოსილი პაპის იმპერიიდან, რომელიც მოიცავდა დასავლეთ ევროპის ძირითად ტერიტორიას.
თანამედროვე ევროპული ანტიქრისტიანობა თავისი ფესვებით, უპირველეს ყოვლისა, ანტიკათოლიციზმს წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, ის ყველა კონფესიას ებრძვის, არსობრივად ქრისტიანობასაც. აპროტესტებს არა თვით ფაქტს ქრისტიანული ეკლესიის არსებობისა, არამედ წინააღმდეგია ეკლესიამ ზეგავლენა მოახდინოს საზოგადოებრივ პროცესებზე, ხელოვნებაზე, მეცნიერებასა თუ კულტურაზე. მებრძოლი სეკულარიზმისთვის დასაშვებია ცალკეული ინდივიდუმის უფლებას ერთიანი ევროპის ფარგლებში იქადაგოს ნებისმიერი რელიგია ან არანაირი რელიგია არ იქადაგოს, მაგრამ ის არ ცნობს “ლეგიტიმურობას რელიგიური მსოფლმხედველობისა, როგორც საზოგადოებრივად მნიშვნელოვან ქმედებათა საფუძველს” . სწორედ ეს არის ხრწნადი კონფლიქტის მიზეზი სეკულარულ საზოგადოებასა და იმ ქრისტიანულ ერთობებს შორის, რომლებიც მიისწრაფიან “ქრისტიანულ ღირებულებათა განმტკიცებისაკენ უმნიშვმელოვანეს საზოგადოებრივ გადაწყვეტილებათა პროცესებში როგორც ნაციონალურ,ასევე საერთაშორისო დონეზე.”
მიტროპოლიტი ილარიონ ალფეევი
