რა არის ნეოფიტობა? ეს გახლავთ ერთგვარი ყმაწვილური მდგომარეობა, როდესაც ადამიანი მხოლოდ შეაღებს ეკლესიის კარებს. ეკლესიური ცხოვრების ამ საწყის ეტაპზე ნეოფიტობა სრულიად მისაღები და კანონიერია, მსგავსად ჩვილი ბავშვის ზრდისა და ჩამოყალიბების პროცესთან დაკავშირებული გართულებებისა და სამყაროს ბავშვური აღქმისა. უბედურება მაშინ იწყება, როდესაც ადამიანი „იჭედება“ ნეოფიტობაში. აი, რას წერს პავლე მოციქული ამასთან დაკავშირებით: „ოდეს-იგი ვიყავ ყრმა, ვიტყოდე ვითარცა ყრმაჲ, შერაცხილ ვიყავ, ვითარცა ყრმაჲ; ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაც, დაუტევე სიყრმისაჲ იგი“(1. კორინთ. 13,11). ნეოფიტობა სწორედ ამ „სიყრმისეულის არდატევება“ გახლავთ. წარმოიდგინეთ ქვიშაში თოჯინებით მოთამაშე წვერებიანი ბიძიები და ზორბა დეიდები, დორბლი რომ ჩამოსდით და ბავშვურად ეტიტინებიან ერთმანეთს.
მოდით, მოკლედ განვიხილოთ ეს მოვლენა. ნეოფიტობაში უცილობლად არსებობს დადებითი იმპულსი. ნეოფიტი ის ადამიანია, რომელმაც თავად ღმერთი თუ არა, მისი არსებობა შეიცნო და ეკლესიურად (ეკლესიით) მოქმედებს. ამის შედეგია მხურვალე რწმენა, ეჭვიანობა რწმენის ნიადაგზე, მაქსიმალიზმი. თავისთავად ეს თვისებები მშვენიერია, მაგრამ ნეოფიტობაში ისინი ახალშობილურია, ჩვილია და განვითარებას, გააზრებას, გამდიდრებას, კორექტირებას, მე ვიტყოდი-გაკულტურებას საჭიროებენ და სწორედ ამისაკენ უნდა იყოს მიმართული ნეოფიტისა და მისი მოძღვრის ძალისხმევა; ხოლო ამ ზრდის არარსებობის შემთხვევაში ადამიანი „იჭედება“ და ვღებულობთ შემდეგი სახის შეცდომებს:
1. ნეოფიტი განყენებულად აღიქვამს იმქვეყნიურ ხსნასა და ამქვეყნიური ცხოვრების დინებას. მაშინ, როცა ჩვენი რწმენის ნორმაა, რომ ხსნა აქვე (ამქვეყნადვე) იწყება, არა მხოლოდ შრომითა და გარჯით, არამედ სწორედ იმ თვალსაზრისით, რომ სული უკვე აქვე ცოცხლობს ღმერთით და სასოებს, რომ სიკვდილი სრულად განხორციელებაა სულიწმინდაში უკვე არსებული სიცოცხლისა, დაბადებაა სრულყოფილ, საუკუნო ცხოვრებაში, მარადისობაში; და მთელი ძალისხმევა, როგორც აღვნიშნე, მიმართულია სულიერი ნაყოფის ამქვეყნადვე მოპოვებისაკენ. სწორედ ამას მოწმობდა წმ. თეოფანე დაყუდებული, როცა ამბობდა, რომ ღმერთთან ურთიერთობა (ზიარება) თუნდაც მცირე, საწყისი დოზით, მაგრამ აუცილებლად ახლავეა საჭირო. (წმიდა მამების მიხედვით: ხსნის საწინდარი). ნეოფიტი კი „ცოდვიანობისა“ და „უღირსობის“ არასწორი, მაქსიმალისტური აღქმის გამო სულიერების ამქვეყნიურ ნაწილს არ ღებულობს, აკნინებს მას.
2. ნეოფიტი გამუდმებით ესწრაფვის „ხსნის გარანტიას“. სწორედაც გარანტიას, და არა საწინდარს შინაგანი წინათგრძნობისა, წინასწარ ტკბობისა ცათა სასუფეველის დამკვიდრების მოლოდინისა. თავისთავად საწინდარი არაფრის გარანტიას იძლევა, ის შესაძლოა, დაკარგო კიდეც. ნეოფიტის გარანტია კი ეკლესიური ცხოვრების ფორმებში მოიაზრება. ფორმა კი ეკლესიაში მხოლოდ სულის სიცოცხლის „მოკაზმვა“ გახლავთ; თუ სული არ არის, მაშინ ფორმებიც უსარგებლოა. ნეოფიტი კი სულის „ამქვეყნიურობას“ უნდობლად ეპყრობა, ამიტომ დასაყრდენს უფრო მდგრად, ჩამოყალიბებულ ფორმებში ეძებს. აქედან-განუზომელი „ბრძოლა მართლმადიდებლობისათვის“, რომელიც ეკლესიის ისტორიულად ჩამოყალიბებული წესრიგის კონსერვირებად აღიქმება; აქედან-ურთიერთობათა გამრუდება, მე ვიტყოდი, ზეაღმატებული, მაგიური გაგება წესების, მორჩილების, იესოს ლოცვისა და სხვა პირადულის. ნეოფიტი ფიქრობს: „ აი, სრულ მორჩილებაში ვიქნები და დანამდვილებით გადავრჩები“ ან „აი, ზედმიწევნით დავიცავ წესებს და ხსნა გარანტირებულია“. მაგრამ ფორმალური ხსნის გარანტია, როგორც ასეთი, ეკლესიაში არ არსებობს. არსებობს ცხოვრების პროცესი-რთული და მტკივნეული, პიროვნული პროცესი „საკუთარი პასუხისმგებლობის ქვეშ“ სულიწმინდის მადლის მოპოვებისა, როგორც ხსნის ერთადერთი საწინდარისა, მაგრამ არანაირად-„სადაზღვევო პოლისის“ ტიპის გარანტიისა.
3. ნეოფიტისათვის ძალზე დამახასიათებელია ორი რამ: ყველასა და ყველაფრის ავადმყოფური განკითხვა-რამეთუ ყოველი ჩვენთაგანი, ასე თუ ისე, არღვევს ეკლესიის გარეგნულ ფორმებს და სწორედ ეს დარღვევები იწვევს მის უკიდურეს გულისწყრომას. ნეოფიტის ეს თვისება ყველაზე თვანათლივ ჩანს არამართლმადიდებელ ქრისტიანებთან მიმართებაში. დარწმუნებულია რა მათ დაღუპვაში, ნეოფიტი ხშირად ერთგვარი ნიშნის მოგებითაც კი უსურვებს მათ აღსასრულს: „აჰა, ნორდ-ოსტში წავიდნენ, უწმინდურები, იმის მაგივრად, რომ ელოცათ-ესეც თქვენ“… ან „აჰა, ტერაქტი ამერიკაში-ასე მოგიხდებათ, ანტიქრესტეს მიმდევრებო“… ნეოფიტს უკიდურესად ხისტი პოზიცია უკავია ყოველგვარი სახის ეკლესიურ აზრთასხვაობასთან მიმართებაში, როგორიცაა ეკუმენიზმი, მოდერნიზმი და მისთ., მაშინ, როდესაც გამოცდილება ცხადყოფს, რომ დროთა განმავლობაში, მსგავსი მოვლენების მატარებელთა მიმართ მიდგომის შერბილება სწორი ქრისტიანული ცხოვრების ნორმად მიიჩნევა. ამის შესახებ პავლე მოციქული წერდა: „რამეთუ წვალებაცა ყოფად არიან თქუენ შორის, რაჲთა რჩეულნი იგი თქუენ შორის გამოჩნდენ.“
ნეოფიტის მეორე ნიშანდობლივი თვისება კი ხსნისათვის ესოდენ აუცილებელი შინაგანი განწყობის-თავმდაბლობის სრული არარსებობა გახლავთ. შეგახსენებთ, რომ თავმდაბლობა ის არ არის, როდესაც გამცირებენ, ან აბუჩად გიგდებენ, შენ კი ხელს უწყობ, ან ნებაზე მიუშვებ ყოველივე ამას. თავმდაბლობა რელიგიური გრძნობაა, როდესაც სულიწმინდის მადლით სიმშვიდე და ჭეშმარიტება შემოდის ადამიანის სულში, ანუ სრულიად მკაფიო შეგრძნება იმისა, თუ ვინ ვარ და რა ადგილს ვიკავებ სამყაროში. თავმდაბლობა-ეს არის სიმართლე საკუთარ თავზე, ღმერთთან, სამყაროსთან და სხვა ადამიანებთან ურთიერთობაზე. ჩვენის მხრივ, თავმდაბლობა იმ ზნეობრივი მიმართულების მოღვაწეობაში გადადის, რომელსაც საფუძვლად საკუთარი საზომის შეცნობა უდევს, როდესაც, ღვთის შეწევნით, ადამიანის ძალისხმევა საკუთარი თავისა და ყოველგვარი მისი ურთიერთობის გააზრებისაკენ არის მიმართული. ნეოფიტმა ამ სიმართლის შესახებ არაფერი იცის. ის ადვილად წყვეტს უფლის მაგივრად, ვის იხსნის და ვის-არა, უმალ განიკითხავს სხვა ადამიანებს, სამსჯავროზე გამოაქვს მათი შინაგანი მდგომარეობა, მათი ხვედრი; მან დაბეჯითებით იცის, რა არის სწორი და რა-არასწორი ეკლესიურ ცხოვრებაში; და ყოველივე ამის მიღმა საკუთარ თავს არ მოიაზრებს. სწორედ ამიტომ ნეოფიტისათვის უცხოა მონანიება, მას თვითქენჯნით, ცრუ თვითდამცირებით ცვლის და ამას თავმდაბლობად სთვლის. და ეს ყოველივე ერწყმის ნეოფიტის მძიმე ხასიათს მისი ახლობლებისათვის (აქვე შევნიშნავ, რომ სინანული რელიგიური გრძნობაა, რომელსაც საფუძვლად იგივე თავმდაბლობა უდევს-სიმართლით დანახვა საკუთარი თავისა, საკუთარი დაცემულობისა და ამასთან საკუთარ საზომისა, ღმერთთან და სამყაროსთან საკუთარი ურთიერთობისა. თუკი ადამიანი საკუთარ თავს სწორედ სიმართლით ვერ ხედავს, ყოველივე იმის გათვალისწინებით, რაც თავმდაბლობისათვის არის დამახასიათებელი-მას არც სინანული ექნება. ექნება მხოლოდ იმიტაცია, რაც, სხვათა შორის, დამღუპველად მოქმედებს ფსიქიკაზე).
4. თავმდაბლობის არარსებობა განსაკუთრებით თვალშისაცემია, როდესაც ნეოფიტი წმიდა მამების სწავლებას კითხულობს (ის კი მხოლოდ მათ კითხულობს, რამეთუ სხვა ყოველივე, გარეგნული, მთელი კულტურა, სოციუმი ნეოფიტის მიერ უარყოფილია როგორც, ცოდვილი, არასულიერი, არამართლმადიდებლური), ის, ერთის მხრივ, „როგორც საკუთარს“ ისე აღიქვამს უფლის რჩეულთა უმაღლეს საზომს და ფიქრობს: „თუ ვიღვაწე, ღვთაებრივ ნათელსაც ვიხილავ“, ხოლო, მეორეს მხრივ, გარეგნულზე თავისი ფუნდამენტური დამოკიდებულების გამო, თავად ეს ღვაწლი ნეოფიტის მიერ აღიქმება წმიდა მამათა გარეგნული და შინაგანი ცხოვრების წესის ზედმიწევნით კოპირებად. საერთოდ, ნეოფიტების დამოკიდებულება წმ. მამების მიმართ განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს. მათი საყვარელი ლოზუნგი გახლავთ-„ცხოვრება წმ. მამების მიხედვით“ (თუმცაღა, ყველა ისე ცხოვრობს, როგორც თავად სურს). ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ იმდენად ცოდვილნი და უღირსნი ვართ, იმდენად უმწეონი ვართ, თავადვე განვიზრახოთ ან ვიგრძნოთ რაიმე კეთილი, რომ ვალდებულნი ვართ, მთელი ჩვენი გარეგანი და შინაგანი ცხოვრება წმ. მამებთან არსებული ფორმების მიხედვით მოვაწყოთ. ეს კი სწორედ მწყობრი ყაზარმული მიდგომა გახლავთ: ყველამ მხოლოდ ამდაგვარად უნდა იცხოვროს და იაზროვნოს და არანაირად- სხვარიგად.
მაგრამ, მოდით, გავარკვიოთ, რა არის ამაში არამართებული და რა საზომი უნდა გვქონდეს წმ. მამებთან მიმართებაში. ჯერ ერთი, წმ. მამათაგან ერთ-ერთი უდიდესი-ანტონ დიდი ამბობს: „რასაც არ უნდა იქმოდე, იქონიე ამის მოწმობა წმ. წერილში“—მაგრამ-არა წმ. მამების უკიდეგანო და ზოგჯერ ერთმანეთისაგან განსხვავებულ სწავლებაში. წმ. წერილი გაცილებით თავისუფალია, ვინემ ასკეტური ცხოვრების წესის მიმდევარ მონაზონთა სწავლებებში აღწერილი ცხოვრების რეგლამენტირება. მაგალითად, სახარება გვასწავლის: იფხიზლეთ…
ნუ დაიმძიმებთ საკუთარ გულებს ნაყროვანებით, მემთვრალეობითა და ცხოვრებისეული საზრუნავით. წმ. მამებს ფაქტიურად მარხვის უკიდურესი, მკაცრად რეგლამენტირებული საზომი გააჩნიათ; ცხადია, ელემენტარულმა, ანბანურმა თავმდაბლობამ და ჯანსაღმა აზრმა უნდა გვიკარნახოს, რომ ამ საზომის მიღებას ჩვენ ვერ შევძლებთ, ჩვენ მას ვერ ვზიდავთ, -მაგრამ, ამავდროულად, სიფხიზლის, ლოცვისა თუ თავშეკავების საკუთარი საზომის გამონახვა ყოველ ჩვენგანს ძალუძს და ვალდებულიც არის, ეს გააკეთოს.
მეორე: დიაღაც, ჩვენ ნამდვილად ცოდვილი, უმწეო, დაცემული და უღირსი არსებანი ვართ. ეს ძალზე მნიშვნელოვანია და ამის დავიწყება არასგზით ეგების. ამის გაცნობიერება არის ხსნისათვის აუცილებელი სინანულის საფუძველი და სწორედ ამაზეა აგებული ქრისტიანის ცხოვრება; მაგრამ მთავარი ეს როდი გახლავთ; გაცილებით მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენ ქრისტეს სხეულის ნაწილი ვართ, ეკლესიის ნაწილი ვართ; მთავარია, რომ უფალი ჩვენთან და ჩვენშია; და ამის გამო ვებრძვით ჩვენს ვნებებს, ცოდვას, ვცდილობთ, განვიწმინდოთ ჩვენი გულები,- იმისათვის, რომ ვიყოთ ქრისტესთან და გადავრჩეთ მასში არა მხოლოდ მომავალ ცხოვრებაში, არამედ აქვე, ახლავე. ქრისტე ხომ ყოველ ადამიანს პირადად ეხსნება, ეხსნება არა ბრბოში და არც მწყობრში, თუნდაც ეს წმ. მამების მწყობრი იყოს (პრინციპში, მწყობრი არც არასოდეს ყოფილა. ეკლესიის ისტორიის წაკითხვისას ვრწმუნდებით, რომ ყოველი დიდი წმიდანი საშინელი „ინდივიდუალისტია)“ და სულიწმინდა ახლავე ცოცხლობს ეკლესიაში და არამხოლოდ ოდესღაც მცხოვრებ წმ. მამებს, არამედ ყოველ ჩვენგანს შეაგონებს, ანათლებს, გზაზე აყენებს და ეხმარება ვნებასთან, ცოდვასთან ბრძოლაში, ეხმარება გამოასწოროს და სწორად წარმართოს საკუთარი და არა-ვიღაცის ცხოვრება. ნეოფიტური იდეოლოგია კი სულიერი ცხოვრების ამ უმნიშვნელოვანეს ასპექტს ერთგვარად არ ღებულობს-შესაძლოა იმ პიროვნული თავისუფლებისა და პასუხისმგებლობის შიშით, ოდენ რომლითაც ხდება შესაძლებელი ღმერთთან ზიარება და ადამიანის ზნეობრივი, ქრისტიანული მოღვაწეობა.
ზედმეტად აქცენტირებული, თავსმოხვეული და ფორმალური მიდგომა ასკეტურად მცხოვრებ წმ. მამებთან მიმართებაში და ყოველი მათი რჩევის სრული მოცულობით ცხოვრებაში განხორციელების უპირობო აუცილებლობა წინააღმდეგობაში მოდის იმ ფაქტთან, რომ სულიწმინდა უკვე ახლავე ცოცხლობს ეკლესიაში, მისი მადლი უკვე ახლავე მოქმედებს და რომ ქრისტეს ეკლესიის მოწყობის სქემა კი არ მოუცია, არამედ იმგვარად განაგო, რომ ეს მხსნელი მადლმოსილება არა მხოლოდ ეკლესიის მიერ კანონიზირებულ წმინდანებს, არამედ ყოველ ადამიანს შეეხოს სრულიად განსხვავებულ, გარეგნულსა თუ შინაგან ვითარებაში. ყოველივე ზემოთქმულს ერთობ საინტერესო დასკვნამდე მივყავართ: განეშორება რა ჩვენს უკიდურეს უმწეობას, უძლურებასა და უვარგისობას, ნეოფიტი აკნინებს და უარყოფს ქრისტესმიერ სულიწმინდის ქმედებას ეკლესიაში, უძლურთა და ცოდვილთა ერთადერთ მკურნალსა და მხსნელს; თავად წმ. მამებს კი ეს თვალსაზრისი ჭეშმარიტ დამხმარეთა, შუამდგომელთა, აღმზრდელთა და პედაგოგთა ნაცვლად ერთგვარ ორაკულებად და ციტატების წყაროებად წარმოაჩენს, და ამით გადაულახავ ზღუდეს ავლებს ჩვენსა და მათ შორის.
მაშ, როგორიღა უნდა იყოს ნორმა და სწორი მიდგომა წმ. მამებთან მიმართებაში? ჩვენ ხომ გვჯერა (სახელდობრ, სწორედ ამას ემყარება მამების ავტორიტეტი) მათი სულიწმინდით შთაგონებულობისა და უმაღლესი ხარისხით მადლმოსილებისა, მაგრამ უმრავლეს შემთხვევაში, მათი რჩევა- დარიგების შესრულება არ გამოგვდის, არ ძალგვიძს, ჩვენს ძალებს აღემატება და სულიერი ნაყოფის ნაცვლად სასოწარკვეთა და გულგატეხილობა მოაქვთ.
აი, ამ კოლიზიის გადაწყვეტის გზა: აუცილებელია, ვიცოდეთ და გავითვალისწინოთ, რომ ყოველი წმ. მამა წერდა საკუთარ თავზე, უფლისაკენ მიმავალ საკუთარ გზაზე, სულიწმინდის მადლის მოპოვების საკუთარ გამოცდილებაზე მათსავე, განსაკუთრებულ, ექსკლუზიურ ცხოვრებისეულ ვითარებაში, რომელსაც, როგორც წესი, არაფერი აქვს საერთო თანამედროვე ადამიანის ყოფასთან. ჩვენ გულდასმით უნდა შევისწავლოთ მათი სწავლებანი და შევიმეცნოთ არა მათი გარეგნული ცხოვრების ფორმები, არამედ ის პრინციპები, რომლებიც აღნიშნულ ფორმებში გამოვლინდა, ის შინაგანი განწყობა და სულიერი ძალისხმევა, რომლის მეშვეობითაც სულიწმინდა „შევიდა და დაივანა მათში“. ქრისტიანი მხოლოდ მაშინ იზრდება ჭეშმარიტ სულიერებასა და ეკლესიურობაში, როდესაც იგი რჩება წმინდა გარდამოცემის ფარგლებში, ხელმძღვანელობს უპირველესად წმინდა წერილით და საკუთარი ცხოვრების პირობებიდან და აგებულებიდან გამომდინარე გონიერების ფარგლებში მიმართავს წმ. მამების გამოცდილებას, იყენებს რა უფლისაკენ მიმავალ გზაზე იმ ეკლესიურ და მამებრივ საშუალებებს, რომელთა მეშვეობითაც, წმ. სერაფიმ საროველის თქმით, წარმატებულად ვიღებთ სულიერ საზრდოსა და ნაყოფს. შეგახსენებთ, რომ ამისათვის არსებობს საერთო და ყველასათვის სავალდებულო სათნოებანი,წმ. საიდუმლოებანი, წმ. წერილის შესწავლა და ცხოვრებაში მისი ხორცშესხმა, თავშეკავება, კეთილქმედება, ლოცვა, ეკლესიის დოგმატური და ზნეობრივი სწავლებების მიღება, ეკლესიური დისციპლინა,—და ამასთანავე, არსებობს ფართო სპექტრი ინდივიდუალური ძალისხმევის, უფრო პირადული ნორმებისა და გადაწყვეტილებების, ღვთისმოსავი ცხოვრების გამოცდილებისა, რომლითაც ესოდენ მდიდარია ჩვენი ეკლესია. და ეს ყოველივე წმ. მამების განსჯად ან მათდამი ურჩობად კი არ უნდა იქნას აღქმული, არამედ, სწორედ თავმდაბლობის ელემენტად-საკუთარი საზომის გააზრებად-თუ ვინ ვართ ჩვენ და ვინ არიან წმ. მამები. ისინი ხომ სულიერი ცხოვრების გენიოსები არიან, ღვთისმოსაობის ბახები და მოცარტები გახლავან და ჩვენ მათებრ ცხოვრება არ ხელგვეწიფება, ჩვენ ზოგჯერ ვერც კი ვგებულობთ, მამები რას წერენ-თუმცა კი გვგონია, რომ ვგებულობთ (როგორც წესი, გარეგნულად, ფორმალურად). აუცილებელია, განვასხვაოთ მათი უმაღლესი გამოცდილება-რომელიც უმკაცრეს თავმდაბლობას მოითხოვდა და საკუთარი ძალები, საკუთარი შესაძლებლობები- და წმ. მამების პრინციპების შემეცნებით საკუთარი დონე, ქრისტიანული ცხოვრების საკუთარი საზომი მოვძებნოთ.
დავუბრუნდეთ საკუთრივ ნეოფიტობას და შევაჯამოთ, რა შესაძლო შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ნეოფიტობაში „გაჭედვას?“ ასეთი სამია:
- ტრაგიკული. ადამიანი მთელი გულით ესწრაფვის ეკლესიურ აღთქმებს, მაგრამ ვერ ღებულობს მათ, ვერ იგემებს საქმეში, რადგან მის ნეოფიტურ საშუალებებს ვერ მიჰყავთ სანუკვარ მიზანთან-შედეგად ფიასკოს განიცდის რწმენაში და ჩამოშორდება ეკლესიას-სთვლის რა მას მთელ თავის გამოცდილებაზე დაყრდნობით-უკეთეს შემთხვევაში ადამიანურ შეცდომად, უარეს შემთხვევაში კი-შეგნებულ მატყუარად.
- დამღუპველი. ნეოფიტობაში დაყოვნებით ადამიანი ფარისევლად გარდაიქმნება. ფარისევლობა ყველაზე მძიმე, ყველაზე ცოდვილი მდგომარეობაა, რომელიც კი შეიძლება არსებობდეს ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში. ეკრძალენით თავთა თქუენთა ცომისაგან ფარისეველთაჲსა, რომელ არს ორგულებაჲ (ლუკა 12,1), გვაფრთხილებს ქრისტე. ფარისევლობის სამი მახასიათებელი ჩვენ უკვე ვნახეთ ნეოფიტობაში:
ა) თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობის შიში, მათი უკიდურესი აუტანლობა;
ბ) გარეგნულად ღვთისმაამებლობის იმედად ყოფნა-აქედან ქრისტიანობის არსის ვერშეგრძნება, ადამიანის მიმართ უპატივცემულობა და უნდობლობა, სიამაყე, ქედმაღლობა, სისასტიკე და სხვ;
გ) სულიწმინდის ქმედების, მისი მადლის დაკნინება, მისდამი უნდობლობა და მისი უარყოფა-აქედან „უფლებათა უზურპაცია“ მასზე, კლერიკალიზმი, არაქრისტიანული, მაგრამ ძალზე გავრცელებული ცრუმისტიკური მიდგომა სულიერებასთან მიმართებაში. გავიხსენოთ, რაოდენი სიყვარულით, მოწყალებითა და სიმშვიდით ეპყრობა მაცხოვარი ყოველ ცოდვილ ადამიანს, მაგრამ ფარისეველნი ვერ გადაურჩებიან მის რისხვას და უფალი სულიწმინდის მგმობელთ უწოდებს მათ (ლუკა 12, 10). ღმერთმა დაგვიფაროს ფარისევლობისაგან. ვინც არ უნდა ვიყოთ, რაც არ უნდა დიდად ცოდვილები ვიყოთ, ფარისევლობას მაინც სჯობს. სხვათა შორის, ისინი არცთუ ცოტანი არიან, ეს ხომ „ზოგადსაკაცობრიო“ თვისებაა. გარეგნულად ისინი გამართულად გამოიყურებიან და საპასუხისმგებლო თანამდებობებზეც ხშირად ხვდებიან, მაგრამ- ვაი მის ხელქვეითთ. რეალურად ფარისევლები ყოველთვის იმით არიან დაკავებულნი, რომ ჯვარს აცვამენ ქრისტეს;
- დაბოლოს ნორმალური. ეს გახლავთ გამოჯანმრთელება ერთგვარად აუცილებელი შინაგანი (ზოგჯერ გარეგნულიც) კრიზისით, ეკლესიური ფასეულობების გარდუვალი, მტკივნეული გადაფასებით.
ასე, რომ, თუ რელიგიურ კრიზისს განიცდით, ნუ შეშინდებით. ეს ღვთის წყალობაა-ეს იმას მოასწავებს, რომ ყოველ ჩვენგანში ღრმად ჩამჯდარი ნეოფიტობისაგან იკურნებით.
ავტორი: იღუმენი პეტრე (მეშჩერინოვი)
