ლევ (ლუი) ჟილე (1893-1980) იყო არქიმანდრიტი, ფრანგი მართლმადიდებელი საეკლესიო მწერალი. უმაღლესი განათლება გრენობლისა და ჟენევის უნივერსიტეტებში მიიღო. სტუდენტურ წლებში რელიგიური კრიზისი განიცადა და მხოლოდ პირველ მსოფლიო ომში გერმანელთა ტყვეობაში მყოფ რუს მართლმადიდებლებთან ურთიერთობით დაიბრუნა რწმენა. მასზე დიდი გავლენა მოახდინა დოსტოევსკიმ. 1924 წელს იგი აღიკვეცა ბენედიქტეს მონასტერში (ფორნბორო). რუსული რელიგიური აზროვნებისა და კულტურისადმი ინტერესის გამო იგი ჩავიდა ლვოვში. იქ მან კათოლიკური რწმენა მიიღო და გარკვეული დროის მანძილზე უნიატი მიტროპოლიტი ანდრეის (შეპტიცკის) მდივნად მუშაობდა. მას დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ურთიერთობის შესწავლა სურდა. ლევ ჟილემ შევეტონის მონასტრის შექმნაში მიიღო მონაწილეობა, სადაც მსახურება სლავურ ენაზე აღევლინებოდა. 1927 წელს იგი ნიცის რუსულ კათოლიკურ ეკლესიაში გაამწესეს, მაგრამ მალე პარიზში წავიდა და რუსულ სამოციქულო ეკლესიას შეუერთდა. გადასვლის აქტი გამოიხატა მისი თანამსახურებით მიტროპოლიტ ევლოგისთან (გეორგიევსკი) დაპროტოპრესვიტერ სერგი ბულგაკოვთან. ამ აქტს ესწრებოდნენ კულტურის რუსი მოღვაწენი: ნ. ბერდიაევი, ლ. კარსავინი, კ. ბალმონტი, მ. ცვეტაევა, გ. ფლოროვსკი. პარიზის მართლმადიდებელ მრევლში ლევ ჟილე დაახლოებით 10 წელი მოღვაწეობდა. მის დროს ღვთისმსახურების აღსრულება ფრანგულ ენაზე დაიწყო. მიტროპოლიტმა ევლოგიმ მისი პიროვნება და მოღვაწეობა ასე დაახასიათა: „მამა ლევი რელიგიური მოაზროვნე, მლოცველი, ღვთივშთაგონებული მქადაგებელი და სულიერი წინამძღოლია ცალკეული სულებისა. იგი არის დაჯილდოებული პრაქტიკული, ორგანიზატორული ნიჭით, კითხულობს ლექციებს, მოხსენებებს და ასრულებს მეტად რთულ საქმეს — ციხეებში პატიმრებისათვის სულიერი საზრდოს მიწოდებაზე ზრუნავს.“ ლევი ასწავლიდა წმ. სერგის საღვთისმეტყველო ინსტიტუტში, ლექციებს კითხულობდა ლონდონში, მონაწილეობდა ფრანც დელიჩის ინსტიტუტის წმ. ალბანის და ღირსი სერგის საძმოს მუშაობაში. ის მოღვაწეობით ცხოვრებას ეწეოდა, არ გააჩნდა მუდმივი სახლი და ქონება. მეორე მსოფლიო ომის დაწყების წინ ლევი ინგლისში დასახლდა, სადაც ქრისტიანი ებრაელების თემს დაუახლოვდა. 1948 წელს იგი წმ. ბასილი დიდის ეკლესიის წინამძღვარი გახდა. რუსული კულტურის ისტორიკოსი ნ. ზერნოვი აღნიშნავს: „ასე დაიწყო მისი სიცოცხლის უკანასკნელი და ყველაზე შემოქმედებითი პერიოდი — მისი საწინამძღვრო და მისიონერული მოღვაწეობის გაფურჩქვნა. ინგლისის გარდა ის რეგულარულად ჩადიოდა ბეირუთში, სადაც ახალგაზრდა მართლმადიდებელი ლიბანელების დიდი სიყვარულით სარგებლობდა. იგი სულიერად ასაზრდოებდა მართლმადიდებელთა ჯგუფებს საბერძნეთში, ჟენევასა და პარიზში“

დღეს რწმენის შესახებ გესაუბრებით. რთულია ამ თემის განხილვა. უფრო სწორად, იმის გადაწყვეტაა რთული, თუ რომელი მხრიდან მივუდგეთ საკითხს. რწმენასთან დაკავშირებული პრობლემები შეიძლება ღვთისმეტყველების, ფსიქოლოგიის, სოციოლოგიის თვალსაზრისით განვიხილოთ. მას მრავალი მხარე აქვს. მსურს ყურადღება გავამახვილო იმაზე, თუ რას ამბობს რწმენასთან დაკავშირებით თავად ღვთის სიტყვა და თქვენთან ერთად ამოვიკითხო, რა წერია მის შესახებ წმინდა წერილში. უპირველეს ყოვლისა, მსურს ამოვიცნო ღვთის ხმა უფრო მეტად, ვიდრე ადამიანისა. რწმენის ბუნების შესახებ განმარტების მისაღებად უშუალოდ წმინდა წერილს მივმართავ.

წმინდა წერილი არის გიგანტური ოკეანე. მის რომელ ნაწილში ვპოვებთ იმას, რასაც ვეძიებთ? ძველ აღთქმაში აბრაამის რწმენის ბრწყინვალე მოწმობაა მოცემული. ქრისტიანული თვალსაზრისიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ ყოველგვარი რწმენა, საბოლოო ჯამში გამდინარეობს აბრაამის რწმენის ამსახველი ამ უბრალო აქტიდან. აბრაამმა ხომ ღვთის მოწოდებით ყველაფერი დატოვა, ყველას გამოემშვიდობა და უცხო მხარეში გაემგზავრა. მაგრამ მე უფრო იმის გამოძიება მინდა, რასაც რწმენის შესახებ ამბობს არა ძველი, არამედ ახალი აღთქმა. მახსენდება წმინდა მოციქულის, პავლეს ეპისტოლეები, მაგალითად, ეპისტოლე რომაელებისამი, რომელიც სწორედ რწმენასა დარწმენით გადარჩენაზეა დაწერილი. მაგრამ მირჩევნია რწმენის შესახებ თავად უფლის, იესოს ნათქვამი მოვისმინო. სახარებიდან მსურს გავიგო: რას ნიშნავს რწმენა? როგორია ეს რწმენა? სად შეიძლება სახარებაში ამ განსაზღვრების მოძიება (თუ საერთოდ შესაძლებელია მოცემულ შემთხვევაში „განსაზღვრების“ შესახებ საუბარი)?

ჩემი აზრით, სახარებაში არის ადგილი, რომელიც რწმენის შესახებ უფლის შეხედულებას ყველაზე უფრო მკაფიოდ წარმოაჩენს. ვამბობ, „ყველაზე უფრო“, ვინაიდან უფალი იქ, სადაც ამბობს: „ისრაელშიც ვერ ვპოვე ამნაირი რწმენა“, — საუბრობს რწმენის სრულიად კონკრეტული გამოვლენის შესახებ. აქ ვხედავთ თავად უფლის მიერ წარმოთქმულ შეფასებას. რწმენის უკეთ გააზრება, ვფიქრობ, შესაძლებელია. იგი ამბობს: „ ვერ ვპოვე ამნაირი რწმენა“ სწორედ ამ ადგილს, სახარტებისეულ ამ ეპიზოდს მივაპყრობთ თქვენს ყურადღებას.

რა თქმა უნდა, უკვე მიხვდით, რომელ ეპიზოდს ვგულისხმობ: კაპერნაუმელი ასისთავის მსახურისგან კურნების ისტორიას. ჯერ მათეს სახარებას მოვუსმინოთ:

ასისთავის ამბავი სახარების სხვა ადგილთან ერთად უნდა განვიხილოთ, რადგან ის წარმოადგენს ერთგვარ ანტითეზას. იგი საკმაოდ ცხადად წარმოაჩენს, თუ რას მოიაზრებს უფალი რწმებაში და რას გულისხმობს ურწმუნოებაში. მარკოზის სახარება უფლის ნაზარეთში სტუმრობის შესახებ გვამცნობს:

„წამოვიდა იქიდან და მოვიდა თავის მამულში, და მისდევდნენ მას მოწაფეები და შაბათ დღეს დაიწყო სწავლება სინაგოგაში; და მრავალი მსმენელი გაოცებული ამბობდა: ვინ მისცა მას ყოველივე ეს? ან რა სიბრძნე აქვს ბოძებული, რომ ამნაირი სასწაულები ხდება მისი ხელით? განა ხურო არ არის, ძე მარიამისა, და იაკობისა და იოსეს, იუდასა და სიმონის ძმა? მისი დებიც ხომ იქვე არიან, ჩვენთან? და ცდებოდნენ მასში. ხოლო იესომ უთხრა მათ: არ რსებობს წინასწარმეტყველი პატივის გარეშე თუ არა თავის მამულში, თავისიანებს შორის და თავის სახლში. და არ მოუხდენია იქ არავითარი სასწაული, მხოლოდ რამდენიმე სნეულს დაადო ხელი და განკურნა ისინი. და უკვირდა ურწმუნოება მათი; ახლომახლო სოფლებში დადიოდა და ასწავლიდა მათ“ (მარკოზ. 6,1-6).

სახარება მხოლოდ ამ ორ ეპიზოდში წარმოგვიდგენს გაკვირვებულ იესოს. უფალი სხვადასხვა გრძნობას გამოხატავს, მაგრამ გაკვირვებას — მხოლოდ ორჯერ. სწორედ ეს ორი მაგალითი გაგახსენეთ ახლა: უფალს ერთი მხრივ, კაპერნაუმიდან მოსული რომაელი ასისთავის რწმენა აკვირვებს: „ჭეშმარიტად გეუბნებით, ისრაელშიც ვერ ვპოვე ასეთი რწმენა“. მეორე მხრივ კი — ნაზარეთელი თანამემამულეების ურწმუნოება: „უკვირდა მათი ურწმუნოება და მხოლოდ რამდენიმე სასწაული მოახდინა“ ეს პარადოქსულად გვეჩვენება. ერთი მხრივ, რომაელი ოფიცერი, ასისთავი, შესაძლოა, პროზელიტიც (ლუკას სახარების მიხედვით, მან სინაგოგა ააგო), მაგრამ არაებრაელი, ანუ ადამიანი, რომელიც არ იყო რჩეული ერის შვილი, მეორე მხრივ, ნაზარეთელები. მათთვის შეიძლება თავიანთი დროის ორთოდოქსები გვეწოდებინა: მათ ჰქონდათ რჯული, ჰყავდათ წინასწარმეტყველები, ჰქონდათ ტაძარი, სინაგოგა, ჩვეულებები და ტრადიციები, მოკლედ, ხსნისათვის საჭირო ყველა შესაძლებლობა. მაგრამ არ ირწმუნეს. ჩვენი უფალი განცვიფრდა ნაზარეთელების ურწმუნოების გამო. ამაზე ცოტა ხნით ადრე კი წარმართი ასისთავის რწმენამ გააცოფა. შევეცდები, ეს რწმენა და ურწმუნოება ერთმანეთს შევუპირისპირო.

თავდაპირველად ნაზარეთელი მამაკაცებისა და ქალების სულიერი მდგომარეობა გავაანალიზოთ. იესო გაკვირვებული იყო მათი ურწმუნოებით. რა აკლდათ ამ ნაზარეთელებს? როცა ამაში გავერკვევით, ვნახავთ, რომ საქმე გვაქვს რწმენის არარსებობასთან. ნაზარეთელთა ეპიზოდიდან ჩანს, რომ რწმენას არ განაპირობებს ესა თუ ის შეხედულება, ფილოსოფიური მოსაზრებები და ფორმულების კრებული. მით უფრო არ ეფუძნება იგი წესების აღსრულებას. ეს ნაზარეთელები სავსებით ხვთისმოსავი ხალხი იყო. ისინი სინაგოგაში გამოცხადდნენ შაბათ დღეს და ღვთისმსახურებაში მიიღეს მონაწილეობა. იესოს მაინც უკვირს მათი ურწმუნოება. ღვთისმსახურების დროს რჯულიდან და წინასწარმეტყველთა წიგნებიდან კითხულობდნენ ნაწყვეტებს. ამ ადამიანებს კონკრეტული შეხედულებები ჰქონდათ, მაგრამ არ გააჩნდათ რწმენა. რწმენა შეხედულებებს და მით უმეტეს, წესებსა და ლოცვებს არ ეფუძნება. რწმენას რომელიმე რელიგიის აღსარება არ გვანიჭებს. ის მამაკაცები და ქალები სინაგოგაში დადიოდნენ. შესაძლოა, ადამიანი ეკლესიის წევრი, მართლმადიდებელი ქრისტიანი იყოს და არ ჰქონდეს რწმენა.

ამრიგად, რწმენას განვსაზღვრავდი, როგორც გულის გახსნილობას; გახსნილობას იმ ადამიანის მიმართ, რომელსაც შესაძლოა არ ვიცნობდეთ კარგად, მაგრამ მასში უსაზღვრო სიდიადეს ვგრძნობდეთ, ვეთაყვანებოდეთ, თავს ვუძღვნიდეთ მას. სწორედ ესაა რწმენა. რწმენა არ მდგომარეობს შეხედულებებში. არსობრივად იგი ნდობას წარმოადგენს; ეს არის გულის ლტოლვა. კიდევ ერთხელ გავიაზროთ ეს ნდობა, გულღიაობა. ის თითქოს მრავალწახნაგოვანია, შედგება რამდენიმე განუყოფელი ნაწილისაგან. ასისთავის რწმენა, მისი ნდობა, უპირველეს ყოვლისა, თავმდაბლობაში გამოიხატება და ამ მადლითაა ფესვგადგმული. „უფალო! არ ვარ ღირსი რომ ჩემს ჭერქვეშ შემოხვიდე“, — ეს საკუთარი უღირსობის აღიარებაა. ჭეშმარიტი რწმენა შეუძლებელია თავმდაბლობის გარეშე. მორწმუნემ შესაძლოა, არც კი იცოდეს, ვინ სწამს, მაგრამ აცნობიერებდეს, რომ ვისიც სწამს, მასზე დიდი და აღმატებულია; გრძნობდეს, რომ იმის წინაშე, ვისიც სწამს, მხოლოდ მუხლის მოდრეკა შეუძლია. აღიარებდეს, რომ მასში, ვისიც სწამს, არის რაღაც მასზე უფრო დიდი; ამიტომაც მორწმუნე თავს იდრეკს. ყოველგვარი რწმენა, რომელიც თავმდაბლობიდან არ გამომდინარეობს, არ იქნება ჭეშმარიტი. „უფალო არ ვარ ღირსი“, — ეს პრელუდიაა, რწმენის ნებისმიერი ნამდვილი აქტის შესავალი.

თუ უფლის მწამს, ეს მშვენიერია. რწმენა ხელშესახები უნდა გავხადო. იგი არსებულ გარემოებას, საკუთარ კონკრეტულ საჭიროებას უნდა მივუსადაგო. ჩემი რწმენა მხოლოდ ამ შემთხვევაში იქცევა სიკეთედ. რწმენა გრძნობებისა და ემოციების სფეროს არ ეკუთვნის. ის ეუფლება ჩვენს ნებას და ღმერთს უმორჩილებს მას. რწმენა ეფუძნება იმის გაცნობიერებას, რომ ღმერთი მოქმედებს, ჩვენს საქმეებში, ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში ერევა. ამრიგად, იგი ვინც სწამთ, ძალაუფლებით არის აღჭურვილი. ასისთავი უფლისგან ზეადამიანურ მოქმედებას მოელის: სნეული მსახურის განკურნაბა ადამიანურ ძალებს აღემატება. მაგრამ ასისთავს სწამს, რომ იესო ქრისტე უჩვეულო პიროვნებაა., ერთადერთია და მის მიერ წარმოთქმული სიტყვა საკმარისია მსახურის განსაკურნებლად.

როცა უფალს მივეახლებით, რწმენის, ნდობის ამ აქტის, კიდევ ერთი მხარე წარმოჩინდება. ესაა მორჩილება. აღნიშნულ ეპიზოდში ვხედავთ, თუ როგორ შთააგონებს ასისთავს საკუთარი სული, გონება და საქმიანობა. ის ოფიცერია. მას შეუძლია უთხრას თავის მსახურს: „გააკეთე ეს!“ — და მსახური გააკეთებს. მისთვის ბუნებრივია როგორ ც ბრძანებების გაცემა, ასევე მათი მორჩილებაც. აი, რატომ არ სურს თავმდაბლობის გამო, რომ უფალი მის ჭერქვეშ შევიდეს, მისი სახლის ზღურბლს გადააბიჯოს: „უფალო არ ვარ ღირსი, რომ ჩემს სახლში შემოხვიდე, მაგრამ სიტყვა თქვი მხოლოდ. საკმარისია, უფალო, რათა შენ ბრძანო და, რადგან ეს შენგან წამოსული ბრძანებაა, ასეც აღსრულდება. საჭირო არ არის მოსვლა. საკმარისია შენი „სიტყვა“. აქ ზემოთქმულს დავუმატებთ „რწმენის“ მნიშვნელობას ებრაულ ენაში. იგი გამოითქმის, როგორც „ემუნახ“ და ფუძით ენათესავება სიტყვა „ამინ“. რას ნიშნავს „ამინ“? სადღეისოდ ამ სიტყვამ ცოცხალი აზრი და მნიშვნელობა დაკარგა, რუტინულ ფორმულად იქცა, რომელიც დაახლოებთ შემდეგს გვეუბნება: „დიახ, დაე ასე იყოს“. ეს ერთგვარი პასიური თანხმობაა, რომელიც სრულად ვერ მოიცავს მთელ ჩვენს არსებას,. ებრაული „ამინ“ კი ამბობს: „ეს დადგენილია, დამტკიცებულია“. ეს საკუთრივ ლოცვა კი არა, კონსტატაციაა იმისა, რაც არის ასე და არ შეიძლება, იყოს სხვაგვარად. აქ აღმოვაჩენთ რწმენის საფუძველს — მორჩილებას, არ არსებობს რწმენა მორჩილების, ნების დამორჩილების გარეშე.

კიდევ ერთხელ ჩავუღრმავდეთ რწმენა-ნდობის, რწმენა-მორჩილების მნიშვნელობას,. როგორც უკვე აღვნიშნე, რწმენა არ წარმოადგენს წყვდიადში ყვირილს, რომელიც უცნობია, ვის გასაგონად და საით არის მიმართული, რწმენა არის ლტოლვა იმისკენ, ვისაც ვერასოდეს შევიმეცნებთ სრულყოფილად, ლტოლვა იმისადმი, ვინც ისევე აღმატებულია ჩვენზე, როგორც უსასრულობა — სასრულ სიდიდეზე. და მაინც, რწმენა ერთგვარი სატყუარაა ამ მოუხელთებლის მოსაპოვებლად. რწმენაში ერთდროულად არის ყოფნაც და არყოფნაც. ყოფნა რა თქმა უნდა, არასრულყოფილი, მაგრამ რეალური. არსებობს არყოფნაც და არყოფნაც რეალურია. ჩვენ ვიღაცის იმიტომ გვწამს, რომ არ ვფლობთ მეცნიერულად დასაბუთებულ, სარწმუნო ცნობას ამ პიროვნების ან იმის შესახებ, რასაც ის ამბობს (წინააღმდეგ შემთხვევაში არ დარჩებოდა რწენის აგილი). რწმენა გულისხმობს გონებრივი აღქმის უკმარობას. მისი შინაარსი მჭიდროდ გვაკავშირებს მეცნიერულად გადაუმოწმებელ ფაქტთან. რწმენის ნებისმიერი აქტი თითქოს ზღვაში გადაგვისვრის. ეს ჩვენი მხრიდან ნდობას მოითხოვს. გვწამს, რომ არ დავინთქმებით ამ ზღვაში, პირიქით, მივაღწევთ მიზანს — ცხონებასა და მაცხოვართან სიახლოვეს. სახარებაში ვხვდებით სხვადასვა გამოთქმას რწმენის შესახებ, ზოგი ვინმეს რწმენას გვთავაზობს, ზოგიც — რაღაცის არსებობაში გვარწმუნებს, ან ვიღაცის რწმენაში გვაჯერებს.მე შემიძლია ვთქვა: „მწამს ღმერთი“. ეს ნიშნავს: ღვთის სიტყვა ვერ იქნება ამაო. იგი არ მიღალატებს. ღმერთი ის არის, ვინც მწამს ყოველთვის, როცა მესაუბრება. როცა რაღაცას მეუბნები, მე ვერ შევამოწმებს ნათქვამის სისწორეს, შემიძლია გერწმუნო მხოლოდ იმიტომ, რომ გენდობი. ასე მწამს ღვთისაც.

შეიძლება ღვთის არსებობაც ასე გწამდეს? მაგრამ ამ შემთხვევაში კონცეფციებისა და გონებისმიერი მტკიცებულებების სამყაროში აღმოვჩნდებით. „მწამს ღვთის არსებობა“ ნიშნავს, რომ ღმერთი არის, ის არსებობს. ეს „ღვთის რწმენისაგან“ სრულიად განსხვავებული რამაა.

ღვთის რწმენა მხოლოდ ღმერთის არსებობის რწმენა როდია. ღვთის რწმენა, არის იმის რწმენა, რასაც მოცემულ მომენტში გვეუბნება ღმერთი. იგი უფრო ღრმა აზრს ატარებს. ეს არის თავად ჩვენი სულის, ნებისა და გონებ ის ჩართვა ღ ვთის გამოცხადებაში და ღვთის სიტყვისთვის მათი დამორჩილება. ასეთი სრული თანხმობის გარეშე ვერ განხორციელდება რწმენის აქტი.

რწმენა, უფალმა ასისთავში რომ აღმოაჩინა და რომელზეც თქვა: „ისრაელშიც ვერ ვპოვე ასეთი რწმენა“, მოკლედ გადმოიცემა სახარებაში მოყვანილი სამი სიტყვით: „თქვი მხოლოდ სიტყვა“ ასისთავი, ასე ვთქვათ, მთელ თავის ცხოვრებას უქვემდებარებს უფლის ერთ სიტყვას: „თქვი მხოლოდ (ერთი) სიტყვა. არ გთხოვ ჩემთან მოსვლას, მთლიანად გენდობი. მწამს, რომ შენი ნათქვამი აღსრულდება და გადაარჩენს ჩემს მსახურს მაგრამ „თქვი სიტყვა“. ასისთავი, ასე ვთქვათ, მთელ თავის ცხოვრებას უქვემდებარებს უფლის ერთ სიტყვას: „თქვი მხოლოდ (ერთი) სიტყვა. არ გთხოვ ჩემთან მოსვლას, მთლიანად გენდობი. მწამს, რომ შენი ნათქვამი აღსრულდება და გადაარჩენს ჩემს მსახურს,. მაგრამ თქვი მხოლოდ სიტყვა!“ აი, ჭეშმარიტი და ნამდვილი რწმენა. თუ მოვახერხებთ, რომ ჩვენი, და არა მარტო ჩვენი ცხოვრება, ჩვენი დღეები, საათები, წუთებიც კი უფლის ნათქვამს დავუმორჩილოთ და დაველოდოთ სიტყვას, რომელიც ყოველივეს იხსნის, მოაგვარებს ყველა პრობლემას (ოჰ, მხოლოდ სიტყვა თქვი!), მაშინ ღრმა შინაგანი ცხოვრებით ვიცხოვრებთ. თუ გვექნება უნარი იმისა, რომ ყოველი ჩვენი უბედურების ჟამს, ყოველ გარემოებაში გვწამდეს, რომ ხსნა ამ სიტყვისგან მოვა, რომელიც ჯერ კიდევ არ ვიცით, მაგრამ ველით, რომლის იმედიც გვაქვს, რა ძალას შევიძენთ, როგორ გავძლიერდებით?! ჩვენი საქმით მოვიპოვებთ იმ რწმენას, რომელზეც იესომ თქვა, რომ მსგავსი არსად უნახავს. გვწამს, რომ სწორედ ის მოძღვარი, რომელმაც ეს თქვა კაპერნაუმში და რომელიც განცვიფრდა ნაზარეთში მორწმუნე იუდეველების ურწმუნოებით, სწორედ ახლა და აქ, ამ შეკრებაზე იმყოფება. აი, ის ჩვენს შორის დადის, თითოეულის წინ ჩერდება და თავისი მზერით ჩვენი არსების დაფარულ შრეებში აღწევს. რას იხილავს ის ჩვენში? კაპერნაუმელი ასისთავის მსგავს რწმენას, თუ ურწმუნოებას, ნაზარეთში რომ დაამწუხრა? რით განვაცვიფრებთ მას — ჩვენი რწმენით თუ ურწმუნოებით?

თარგმნა ევგენი მიქელაძემ 

წყარო: ჟურნალი ზღვარი 2003 №2