ავტორი წერს:

„თავად ბიბლია როგორ განმარტავს ამას? ამომწურავი პასუხის მისაღებად, ჩვენ იესოს ხორციელი აღდგომის შესახებ თეორიას რამოდენიმე მხრიდან განვიხილავთ.
თავდაპირველად სასარგებლო იქნება იმის გაგება, თუ რას ამბობს ბიბლია ფიზიკური და სულიერი სხეულების სტატუსზე. ამასთან დაკავშირებით საჭიროა ერთი უბრალო ჭეშმარიტება გვახსოვდეს – დედამიწაზე ადამიანად დაბადებამდე, მთელი იმ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში, რომელიც ღვთის ძემ თავის მოსიყვარულე მამასთან, იეჰოვა ღმერთთან გაატარა, მას მხოლოდ სულიერი სხეული ჰქონდა! და ამაზე წმინდა წერილიც საუბრობს, როდესაც ამბობს, რომ «თუ ხორციელი სხეული არსებობს, არსებობს სულიერიც» (1კორინთელები 15:44). ხორციელი (ანუ ფიზიკური) სხეული ყველა ადამიანს აქვს, პირველი ადამიანი, ადამიდან მოყოლებული. ხორციელი სხეული აქვთ ასევე «პირუტყვს… ფრინველს…თევზს» (1კორინთელები 15:39). თუმცა, როგორც ამის შესახებ ბიბლია საუბრობს, იეჰოვა ღმერთს, მის ძეს და ასევე ანგელოზებს ფიზიკურისგან განსხვავებული, სულიერი სხეულები აქვთ. მაგალითად, ნათქვამია, რომ «ღმერთი სულია» (იოანე 4:24). ასევე ზეცაში მცხოვრებ ანგელოზებსაც «სულები» ეწოდებათ  (ებრაელები 1:13,14)“.

გასაკვირია, რამდენა უბრალოდ მსჯელობს ავტორი: „დედამიწაზე ადამიანად დაბადებამდე, მთელი იმ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში, რომელიც ღვთის ძემ თავის მოსიყვარულე მამასთან, იეჰოვა ღმერთთან გაატარა, მას მხოლოდ სულიერი სხეული ჰქონდა!“, – როგორ შეიძლება ვისაუბროთ „ხანგრძლივ დროზე“, როდესაც იქ, სადაც ღმერთია, დროის ცნება საერთოდ არ არსებობს? (ღმერთი კი ყველგანაა, თუკი საერთოდ შეიძლება ღმერთის სივრცობრიობაზე საუბარი, რადგან ის სივრცის მიღმაა). დრო ქმნილებას ახასიათებს, ღმერთი კი დროის მიღმაა, ის მარადისობაშია (აღარ დავაკონკრეტებთ, რომ ღმერთი მარადისობაზე მაღლაა და თავად მარადიულია). დრო, თუნდაც ის უსასრულოდ დროდ აღვიქვათ, თავისთავად ცვლილებების მიმდევრობას ნიშნავს, ნებისმიერი თანმიმდევრობა კი საწყისს გულისხმობს, მარადისობაში კი მოვლენები და მომენტების არ არის, რადგან დრო მხოლოდ იქ მიედინება, სადაც ცვლილებაა; დრო სისტემის თვისებაა, სისტემისა, რომლშიც ცვლილებები ხდება; ხოლო თუ ღმერთი აბსოლუტური სრულყოფილებაა, მასში არავითარი ცვლილება არ არსებობს და ვერც იარსებებს: „მე უფალი ვარ, მე არ ვიცვლები“ (მალ. 3, 6); „ღმერთი ადამიანი არ არის, რომ იცვლებოდეს“ (რიცხვნი. 23, 19); „იესო ქრისტე იგივეა გუშინ, დღეს და უკუნითი უკუნისამდე“ (ებრ. 13, 8). თუ ავტორს დავუჯერებთ, გამოდის, რომ მისი ღმერთი ცვალებადია, რადგან ის „ხანგრძლივ დროშია“. მაგრამ ასეთ ღმერთს აბსოლუტს ვერ ვუწოდებთ, რადგან აბსოლუტი დროზე მაღლაა და დროის მიღმაა; ის დროზე მეუფებს, როგორც უზენაესი და როგორც მეუფე, ის უცვლელია (მალ. 3, 6), რადგან ის „საუკუნეთა“ შემოქმედია (ებრ. 1, 2).

ავტორი წერს, რომ „ხანგრძლივი დროის“ განმავლობაში ქრისტეს „მხოლოდ სულიერი სხეული“ ჰქონდა! როგორ შეიძლებოდა ლოგოსს სულიერი სხეული ჰქონოდა, თუკი ის ღმერთია — καὶ θεòς ἠ̃ν ὁ λόγος (იოანე. 1, 1). თუ ღმერთს სხეული სჭირდებოდა განკაცებამდე, ე. ი. მას სხეული მამასთან ყოფნის დროსაც სჭირდებოდა; მაგრამ, ასეთ შემთხვევაში ლოგოსი აბსოლუტი არ არის და მას სხეული სჭირდება, როგორც ანგელოზებს (ანგელოზების სხეული სულიერია და ქმნილი, და მას ხარისხი გაჩნია); ლოგოსი თავისი მამის ძეა, ის მამასთან უკუნითიდანაა და მისი თანაარსია — θεòς ἠ̃ν ὁ λόγος (იოანე. 1, 1). ავტორი 1 კორ. 15, 44-ზე უთითებს („თუ ხორციელი სხეული არსებობს, არსებობს სულიერიც“), მაგრამ წერილის თანახმად ღმერთი (ან ღმერთი-ლოგოსი, იგივე ძე-ღმერთი) მარადისობაში არავითარი სხეულით არ შემოიფარგლება (არც სულიერი სხეულით); წერილი ამბობს, რომ ღმერთი სულია, ანგელოზები კი „მომსახურე სულები“ (ებრ. 1, 13-14), ანუ ქმნილნი არიან; ადამის სხეული არ იყო ისეთი უხეში, როგორც ჩვენი (როგორც ავტორს ჰგონია); ადამის მდგომარეობა თავდაპირველად, თავისი თვისებებით, ჩვენი მდგომარეობისგან გასხნვავდებოდა: ის არ იღლებოდა, არ წვალობდა, საჭიროების გამო არ ჭამდა და სვავდა (არამედ, მხოლოდ მაშინ, როდესაც ამას თავად მოისურვებდა), ის სიცოცხით ტკბებოდა და მისი ბუნება მხოლოდ ცოდვით დაცემის შემდეგ შეიცვალა ხარისხობრივად, შემდეგ კი „გაუკეთა უფალმა ადამს და მის დედაკაცს ტყავის სამოსელი და შემოსა“ (დაბ. 3, 21); ტყავის სამოსელი ნიშნავს, რომ მათი ბუნება ხარისხობრივად შეიცვალა და ონტოლოგიურად ჩვენნაირი გახდა. ცოდვით დაცემის შემდეგ ღმერთი ევას ეუბნება:  „სატანჯველს გაგიმრავლებ და გაგიძნელებ ორსულობას, ტანჯვით შობ შვილებს. ქმრისკენ გექნება ლტოლვა, ის კი იბატონებს შენზე“ (დაბ. 3, 16); მიწიერ სამოთხეში კი ადამმა და ევამ არც ტანჯვა იცოდნენ, არც ლტოლვა, რადგან მათი სხეულები თვისობრივად და ხარისხობრივად სულ სხვა მდგომარეობაში იყო, ჩვენი დაცემული ბუნებისგან განსხვავებით. საოცარია, რომ ავტორი ამ ყველაფერს ვერ ხედავს. 1 კორ. 15, 44  საუბრობს სხეულის/ხორცის მდგომარეობაზე ონტოლოგიური (ყოფითი) გაგებით — სამშვინველისეული სხეული ვნებებს დაქვემდებარებულია (აქ ბუნების ტროპოსში განსხვავება იგულისხმება), სულიერი სხეული კი ვნებებისგან განთავისუფლებულია (აღდგომის მერე ადამიანის ბუნების ტროპოსი განახლებულია); 1 კორ. 15, 44 მთელი კონტექსტი იმ მნიშვნელოვან განსხვავებაზე საუბრობს, რომელიც იესო ქრისტემ ჩვენს ბუნებაში თავისი აღდგომით შემოიტანა; წერილში არსად არ არის საუბარი იმაზე, რომ აღდგომისას ქრისტეს სხეული გაქრა ან აღდგომის შემდეგ მის სულიერ სხეულზე, პირიქით, ლუკა პირდაპირ ამბობს, რომ სხეული/ხორცი შენარჩუნდა (24, 39-43).

ავტორი წერს:

„ფსალმუნების 8:5,6 და 1 კორინთელების 15:40-44 იმის გაგების საშუალებას გვაძლევენ, რომ ზეციერი სულიერი სხეულები, ძალიან დიდად უპირატესობენ მიწიერ, ხორციელ სხეულებზე (შეადარეთ ესაია 31:3). ნათელია, რომ ასეთი უპირატესობა, მის მიერ შექმნილი ხორციელი ადამიანებისგან განსხვავებით, ღვთის ძესაც ჰქონდა დედამიწაზე მოსვლამდე. ამაზე მიუთითებენ იესოს მიმართ ნათქვამი, იოანე ნათლისმცემლის სიტყვები: «მაღლიდან მომავალი ყველაზე მაღალია. ვინც მიწიდან არის, მიწიერია და მიწიერზე ლაპარაკობს. ზეციდან მომავალი ყველაზე მაღალია» (იოანე 3:31)“.

ავტორი ერთსა და იმავე აზრს ხშირად იმეორებს, ამიტომ ჩვენ მის ხშირად განმეორებად აზრებს აღარ დავაკომენტარებთ, არამედ მხოლოდ ერთხელ გავცემთ არგუმენტირებულ პასუხს; რაც შეეხება იოანე ნათლისმცემლის სიტყვებს, ის სულაც არ საუბრობს ლოგოსის განკაცებამდე მის სულიერ სხეულზე, ეს მხოლოდ და მხოლოდ ავტორის მცდარი გაგებაა; როდესაც მას 1 კორ. 15, 40-44  მოჰყავს, კონტექსტიც უნდა მოიყვანოს; კონტექსტუალურად იქ აზრი იცვლება, რადგან სასიკვდილოდ „დათესილი“ ხორცი იგივე ხორცია, რომელიც სიცოცხლეს დაუბრუნდა (1 კორ. 15, 35-44), ის რაც მიწაში ჩაიდო, სიცოცხლისთვის აღდგა (15-42), ანუ ხორცი.

ავტორი წერს:

„მაშ რა მიზეზით და რა ვადით მისცა იეჰოვა ღმერთმა თავის ძეს ხორციელი სხეული? ბიბლია ამ შეკითხვას პასუხობს: «მაგრამ როცა დრო გასრულდა, ღმერთმა გამოგზავნა თავისი ძე, რომელიც ქალისგან იშვა» და ხორციელ ადამიანად იქცა (გალატელები 4:4). ებრაელთა მიმართ წერილი განმარტავს ამ მეტამორფოზას: «რადგან შვილები სისხლისა და ხორცის მოზიარენი არიან, ისიც მსგავსადვე ეზიარა მათ, რათა თავისი სიკვდილით ბოლო მოუღოს მას, ვინც სიკვდილს იწვევს, ანუ ეშმაკს… მაშასადამე, ის ყველაფერში თავის ძმებს უნდა დამსგავსებოდა» (ებრაელები 2:14,17; იოანე 1:14).

როგორ აისახა ეს მის მდგომარეობაზე? ბიბლია გვიჩვენებს, რომ მან «ყველაფერზე უარი თქვა, მონის სახე მიიღო და ადამიანის მსგავსი გახდა;… თავი დაიმდაბლა…» (ფილიპელები 2:7,8). ამგვარად, ნათელი ხდება, რომ ღვთის დიდებული ძისთვის, რომელმაც თავისი ზეციერი მდგომარეობა დატოვა, ხორციელი იერი იქცა «ყველაფერზე უარის თქმად» და «მონის სახის მიღებად». ამისათვის მას «თავის დამდაბლებაც» კი დასჭირდა!“

ჯერ ერთი, წერილი თავის თავს არ ეწინააღმდეგება. გალ. 4, 4 და ებრ. 2, 14, 17 არ ეწინააღმდეგება ლუკა. 24, 39-43-ს და საქმე. 2, 31-ს, სადაც ცხადად ნათქვამია, რომ ქრისტემ აღდგომის შემდეგაც შეინარჩუნა თავისი რეალური ადამიანური ბუნების ლოგოსი, ზუსტად ამიტომ წერს წმ. ლუკა მოციქული — σάρκα καὶ ὀστέα. ადამიანური ბუნების ეს სტრუქტურა სრულ სულიერებამდე რომ შეცვლილიყო, ქრისტე მოწაფეებს „ხორცსა და ძვალზე“ არაფერს ეტყოდა. მეორე, ავტორი რთულად გასაგებ რამეს ამბობს, რომ „ღვთის დიდებული ძისთვის, რომელმაც თავისი ზეციერი მდგომარეობა დატოვა, ხორციელი იერი იქცა «ყველაფერზე უარის თქმად» და «მონის სახის მიღებად“. ვკითხოთ ავტორს, რას ნიშნავს „ზეციური მდგომარეობის დატოვება“? როგორ დატოვებდა ღმერთი-ლოგოსი თავის მდგომარეობას განკაცებისას, თუკი ის აბსოლუტია? ახალ აღთქმაში არსად წერია, რომ ლოგოსმა ზეციური ტახტი დატოვა, ეს ხაზგასასმელია. აღსანიშნავია ისიც, რომ ავტორს ლოგოსი ძალიან უბრალოდ ესმის, რაც წერილს პირდაპირ ეწინააღმდეგება. ავტორი ლოგოსის ღვთაებრივ სტატუსს აკნინებს, დაჰყავს რა ის დროითი კატეგორიების ზღვრებამდე, როგორიც არის ადგილის ან სივრცის დატოვება/არდატოვება. თუ ავტორს მოვუსმენთ, იმ აზრამდე მივალთ, რომ ყოვლისმპყრობელმა ქრისტემ „დატოვა ზეციური მდგომარეობა“ და განკაცების შემდეგ აღარ იყო ყოვლისმპყრობელი. თუ მან ზეციური ადგილი „დატოვა“, მაშინ ის თავის ბუნებაში შეზღუდულია; მაგრამ როგორ შეიძლება ბუნებით შეიზღუდოს ის, რომელსაც თავის ღვთაებრივ მამასთან თანაბრად ყოვლისმპყრობელი ეწოდება? ჩვენ ზუსტად ვიცით, რომ როგორც ძე არის ყოვლისმპყრობელი „ὁ παντοκράτωρ“ (გამოცხ. 1, 8), ასევე, მისი მამაც ყოვლისმპყრობელია (გამოცხ. 19, 15); ყოვლისმპყრობელი ძე, თავისი მამის თანაბარი ღირსებითა და ბუნებით, ყოველივეს შემოქმედია (იოანე. 1, 3), რადგან ის ღმერთია (იოანე. 1, 1). თუ ლოგოსი საუკუნეთა შემოქმედია (ებრ. 1, 2), მაშინ როგორ დატოვებდა თავის „ზეციურ მდგომარეობას“? თუ ლოგოსი საუკუნეთა შემოქმედია, როგორ დადგებოდა ის საუკუნეებზე დაბლა და დატოვებდა მარადისობასა და მამის მარადიულ საყდარს? რათქმაუნდა, ლოგოსი მამასთან არსებულ მდგომარეობას ვერ დატოვებდა. ასეთი აზროვნება ანტიკური ხანის ინტელექტუალი წარმართვებისთვის იყო დამახასიათებელი. მაგალითად, რომაულ პოლითეიზმში თითოეული ღმერთი კოსმოსის ერთ რომელიღაც სფეროს განაგებდა; მათთვის გაუგებარი იყო, როგორ შეიძლება მთელ სამყაროს ერთი ღმერთი მართავდეს. ამიტომ იყო მიუღებელი წარმართებისთვის მონოთეიზმი, რადგან ღვთაებაზე მათი წარმოდგენები შეზღუდული იყო. ავტორის აზრი, კერძოდ, II საუკუნის პლატონელი წარმართის, ცელსუსის, აზრს ეთანხმება (თუმცა, სხვა პერსპექტივით). ცელსუს  მთელი რიგი მიზეზების გამო არ სურდა ქრისტიანობის მიღება. ცელსუს ეგონა, რომ თუ ღმერთი განკაცდებოდა, ის თავის საყდარს დატოვებდა და შეიცვლებოდა. ამ აზრის გამო ცელსი ქრისტიანობას აკრიტიკებდა [1]. წარმართ ცელსუსაც ესმოდა, რომ უზენაესი ღვთაება ცვლილებებს არ უნდა განიცდიდეს, ჩვენს ავტორს ღმერთზე უფრო დაბალი წარმოდგენა აქვს, ვიდრე ცელსუს, რადგან თუ ავტორის აზრს გავყვებით, გამოვა, რომ ღმერთი ბუნებით ცვლილებებს განიცდის და თუ ლოგოსმა თავისი ზეციური ადგილსამყოფელი დატოვა, გამოდის, ამით მან გარკვეულწილად თავის ღვთაებრივი სტატუსი და მამის მარჯვენით საყდარი დატოვა. ასეთი არაბიბლიური წარმოდგენა, რომელიც ღმერთს ზღუდავს, ყოველი ქრისტიანისთვის უცხოა, რადგან ქრისტე ღმერთი იყო და არის ყოვლისმპყრობელი და ყოვლის შემოქმედი.

ავტორი წერს;

„ასევე 2 კორინთელების 8:9-შიც შეახსენებენ ქრისტიანებს ღვთის ძეზე, რომ «ის მდიდარი იყო და თქვენი გულისთვის გაღარიბდა, რათა თქვენ გამდიდრებულიყავით მისი სიღარიბით». ებრაელების 2:9-ში კი ნაჩვენებია, რომ დედამიწაზე მოსულ იესოს «ანგელოზებზე ოდნავ დაბალი მდგომარეობა მიეცა». თანაც ეს მაშინ, როდესაც დედამიწაზე ადამიანად ყოფნის მთელი დროის განმავლობაში, იესო სრულყოფილი და უცოდველი რჩებოდა! ღირს კი იმის ახსნა, თუ რომელი სხეული წარმოადგენს იესოსათვის უპირატესს – სულიერი თუ ხორციელი? (იოანე 17:5)“.

რატომღაც, ავტორს ებრ. 2, 9-ის სრული ტექსტი არ მოჰყავს, რომელშიც წერია: „...იესო, რომელიც ოდნავ თუ დამცირდა ანგელოზთა წინაშე“. „ოდნავ“ აქ საკვანძო როლს თამაშობს. იესო განკაცების შემდეგაც ღმერთი იყო, ზუსტად ამიტომაც ემსახურებოდნენ მას ანგელოზები (მათე. 4, 11). ამიტომ, როგორ დაკნინდებოდა იესო ანგელოზთა წინაშე, თუკი ანგელოზები მას ემსახურებიდნენ? ანგელოზები ანგელოზებს არ ემსახურებიან, ისინი ღვთის, ანუ ქრსიტე ღმერთის ნებას ასრულებენ.

ავტორი წერს:

„როგორც საკუთარი მამის, იეჰოვა ღმერთის მორჩილი, იესო მთელი სიზუსტით ასრულებს მის ნებას, გოლგოთაზე საკუთარი სიცოცხლის გაღებისასაც კი. სამი დღის განმავლობაში, სიკვდილის მარწუხებში ყოფნის შემდეგ, იესო, ღმერთის მიერ მკვდრეთით აღდგება და მალევე ზეცაში დაბრუნების შესაძლებლობა ეძლევა (საქმეები 2:24; 4:10). მაშ, რომელ სხეულში აღდგა ის მკვდრეთით? დედამიწაზე მსახურებისათვის მიცემულ ხორციელ სხეულში, როგორც დღეს ზოგიერთები ფიქრობენ? თუ კვლავ მისთვის ჩვეულ სულიერ სხეულს იძენს, რომელიც მას «ქვეყნიერების შექმნამდე» ჰქონდა? (იოანე 17:5)“.

რას ნიშნავს „ზეცაში დაბრუნება“? ასეთი რამ შეიძლება შეზღუდულ არსებაზე ვთქვათ, როგორც ზემოთ ვთქვით, ქრისტე კი ყოვლისმპყრობელია და სამყაროსა და საუკუნეების შემოქმედი, მას არსად „დაბრუნება“ არ სჭირდება, ის განკაცების დროსაც ყველგან მყოფი იყო თავისი ღვთაებრივი ჰიპოსტასით; იესოს ღვთაებრივი ჰიპოსტასი (პიროვნება) არაფრით შეზღუდულა, შეიზღუდა მხოლოდ ის სხეული/ხორცი იყო, რომელიც მან განკაცებისას მიიღო, უფრო ზუსტად კი ეს ადამიანური ბუნება ჰიპოსტაზირებულ იქნა და მამის საყდრამდე ზუსტად ეს სხეული/ხორცი ამაღლდა…

ავტორი წერს:

„წმინდა წერილი რას ამბობს უშუალოდ მკვდრეთით აღდგენილი იესოს გარეგნობის შესახებ?

ბიბლია იმის გაგებაში გვეხმარება, რომ იესო აღდგა არა მიწიერ და ფიზიკურ სხეულში, არამედ მის წინანდელ, აღმატებულ სულიერ სხეულში! და ამაზე მრავალრიცხოვანი ბიბლიური მაგალითები მიუთითებენ. მაგალითად, მოციქული პეტრე პირდაპირ ამბობს, რომ ქრისტე დაზარალდა, როდესაც «მოკლული იქნა ხორცში, მაგრამ გაცოცხლდა სულში» (1 პეტრე 3:18). ამ მუხლის კონტექსტი (სიკვდილისა და მკვდრეთით აღდგენის, იესოს სხეულისა და მისი სულის დაპირისპირება) გვაგებინებს, რომ აქ მკვდრეთით აღდგენილი იესოს ბუკვალურ მდგომარეობაზეა საუბარი“.

აქ ამაზე სულაც არ არის საუბარი. ავტორს ავიწყდება ან სურს, დაავიწყდეს, რომ თუ 1 პეტრე. 3, 18-ში ნათქვამია, რომ ის „მოკლული იქნა ხორცში, მაგრამ გაცოცხლდა სულში“, ეს აზრი არ გამორიცხავს აღდგომის შემდეგ ხორცით გაცოცხლებას. იგივე წმ. პეტრე მოციქული ამბობს, რომ ქრისტეს სხეულს/ხორცს (ἡ σὰρξ) ხრწნა არ უნახავს (საქმე. 2, 31). ასევე, ლუკა. 24, 39-43-ში, როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, აღმდგარ სხეულზეა/ხორცზეა საუბარი, რომელიც უკვე სულიერი იყო, ანუ ეს სულიერი სხეული/ხორცი იყო, რომელის ბუნებაც ხარისხობრივად განახლდა და თუ პეტრე ამბობს, რომ ქრისტეს სხეულს/ხორცს ხრწნა არ უნახავს (საქმე. 2, 31), მისივე ნათქვამი 1 პეტრე. 3, 18-ში გასაგებია ხდება, ანუ რომ ქრისტე სულში გაცოცხლა, ხრწნისა და ხორციელის სიუხეშის გარეშე. კარგი იქნებოდა, თუ ავტორი ერთი და იმავე ავტორის მეტ ფრაზას ახსენებდა შედარების მიზნით, რადგან თუ ავტორის მცდარ ტექსტოლოგიურ ანალიზს გავყვებით, გამოდის, რომ პეტრე მოციქული საკუთარ თავს ეწინააღმდეგება.

_ _ _ _ _

[1] Н. Лебедев. Против Цельса. М., 1878. С. 196, 205.