იოანე კაზარიანი

(წმ. ნინოს სახელობის მართლმადიდებლური ქრისტიანული  აპოლოგეტიკურ-მისიონერული ცენტრი)

ჩვენ ვაგრძელებთ ჩვენს კრიტიკულ შენიშვნებს რობერტ ხაიდლერის (საევანგელიზაციო ცენტრის ,,სიონის დიდება’’  უფროსი პასტორი, ტეხასი, აშშ) წიგნზე სახელწოდებით ,,მესიანური ეკლესიის აღდგენა!’’ (1), კონკრეტულად ამ ნაშრომის ერთ თავს – ,,როგორ უარყო ეკლესიამ ებრაული ფესვები’’ – ეხება ჩვენი უკვე მეოთხე შენიშვნა (2).

IV ნაწილი

პასტორი წერს: „ეპისკოპოსებისადმი მიმართულ კონსტანტინეს წერილში, რომელიც მან კრების დამთავრებისთანავე შეადგინა, ეწერა, რომ ეკლესიისათვის არასწორი იქნებოდა ებრაულ წეს-ჩვეულებათა დაცვა. ეკლესიის მიერ ფესახის აღნიშვნის შესახებ ის წერდა: „დაე, ნურაფერი საერთო ნუ გვექნება ებრაელებთან, რომლებიც, სინამდვილეში, ჩვენი მტრები არიან… და ეს არარეგულარულობა აღდგომის დღის განწმენდასთან დაკავშირებით უნდა გამოსწორდეს იმისათვის, რომ არაფერი საერთო არ გვქონდეს ჩვენი უფლის გამყიდველებსა და მკვლელებთან“.

თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ 325 წ. მსოფლიო კრების მოწვევის მთავარი მიზეზი გახლდათ — არიოზ ალექსანდრიელის ერეტიკული სწავლება(3), რომელმაც აღაშფოთა მსოფლიო ეკლესია, რაზედაც მოწმობს ადრეული შუასაუკუნეების ყველა საეკლესიო ისტორიკოსი. წმ. მამების თხოვნით, სწორედ ამიტომ იქნა მოწვეული ეს კრება იმპერატორ კონსტანტინეს მიერ. პასექის დღესასწაულის საკითხი მეორე ხარისხოვანი იყო, ეს საკითხი გადაწყვეტილი იყო არა იმიტომ, რომ ქრისტიანები პასექს იუდაველებთან ერთად აღნიშნავდნენ (ნიკეის მსოფლიო კრებამდე, დიდი ხნით ადრე, მოციქულთა კანონის №70 მიხედვით ანათემას იქნა გადაცემული ყველა, ვინც საერთოდ დღესასწაულობს იუდეველებთან), არამედ იმიტომ რომ ხანდახან ქრისტიანთა პასექი ემთხვეოდა იუდეველთა პასექს. ეს საკითხი გადაწყვეტილი იყო მსოფლიო კრებაზე კიდევ იმიტომ, რომ რომის იმპერიის სხვადასხვა ნაწილებში პასექს აღნიშნავდნენ სხვადასხვა დღეებში (განსხვავება იყო სირიასა და ალექსანდრიას შორის და რომსა და მცირეაზიას შორის), მსოფლიო ეკლესიის ერთობას კი სურდა, ერთიანი საეკლესიო მიღებული დღის დადგენა პასექის აღსანიშნავად, რაზედაც წმინდა მამები შეთანხმდნენ ზეპირსიტყვიერად. მაგრამ, შემდგომ, 326 წ., აღმოსავლეთ–ბერძნები პასექს დღესასწაულობდნენ 3 აპრილს, ხოლო დასავლეთ-ლათინები 10 აპრილს. ეს განსხვავება მეორედებოდა შემდგომ წლებში, მაგრამ პატივცემულ პასტორს, სურს წარმოგვიდგინოს საქმე ისე, თითქოს კრება მოწვეულ იქნა, რათა პასექის დღესასწაულში უნდა მოეწყვიტა რაღაც „ებრაული ფესვები“.

თვით ქრისტიანული პასექის გაგება დასაბუთებული და დამოწმებული იყო მოციქული პავლეს მიერ, ის რადიკალურად განსხვავდება ძველიაღთქმისეული ფესახისაგან: ,,მაშ, გაწმინდეთ ძველი საფუარი, რათა იყოთ თქვენ ახალი ცომი, რადგანაც უფუარნი ხართ, ვინაიდან პასექი ჩვენი, ქრისტე, ჩვენთვის დაიკლა. ასე რომ ვიდღესასწულოთ არა ძველი საფუარით, არა უკეთურობისა და უწმინდურობის საფუარით, არამედ სიწმინდისა და ჭეშმარიტების უფუარი პურით« (1 კორნ. 5, 7–8). საეთოდ, მოციქულთა დროს, იუდეური დღესასწაულები ქრისტიანების მიერ განიხილებოდა ქრისტიანულ კონტექსტში, თვით მოციქულები დღესასწაულებს ხსნიან ლოგოსის განხორციელების კონტექსტში და ქრისტეს შემდგომი მსხვერპლშეწირვით. ხოლო კონსტანტინე დიდის არარსებულ ანტისემიტიზმზე ჩვენ წინა სტატიაში ვისაუბრეთ (4).

პასტორი წერს: „ნიკეის 2 კრება (787)-,,ისინი, ვინც აშკარად თუ ფარულად იცავენ შაბათს და მისდევენ ებრაელთა სხვა წეს-ჩვეულებებს, არ უნდა მივიღოთ არც ერთობაში, არც ლოცვასა და არც ეკლესიაში.»ამგვარ განცხადებათა შუქზე საკუთარ თავს ერთი აშკარა შეკითხვა უნდა დაუსვათ:,,თუ ქრისტიანობის ებრაული შემადგენელი უკვე პირველ ასწლეულში მოკვდა,როგორც ამას ასწავლიდნენ მრავალს,მაშ, საეკლესიო კრებები რატომ იბრძოდნენ დღემდე, რომ ეს გავლენა ამოეძირკვათ შვიდი ასაწლეულების შემდეგ!?’ ‘ისტორიული ჩანაწერები მოწმობს იმის შესახებ,რომ მიუხედავად სასტიკი დევნისა,ის ჯგუფები,რომელთაც შეინარჩუნეს ებრაული გავლენა,კვლავ განაგრძნობდნენ არსებობას ასწლეულების განმავლობაში ძველი იმპერიის განაპირა მხარეებში. იმპერიის საზღვრებს გარეთ, ისეთ ადგილებში, როგორებიცაა ინდოეთი, საპარსეთი, ჩინეთი და ეთიოპია,ეს გავლენა კიდევ უფრო დიდხანს დარჩა“.

პატივცემული პასტორი სვამს კითხვებს იქ, სადაც კითხვებს ადგილი არ უნდა ქონდეს, ვინაიდან მას მოაქვს მე-VII მსოფლიო კრების (მეორე ნიკეის კრების) № 8 წესის (კანონის) ჯერ ერთი, მთელი ტექსტიდან ამოჭრილი ნაწყვეტი და მეორეც მოყავს წესის დამახინჯებული თარგმანი. სრული ტექსტის სწორი თარგმანი კი ასე გამოიყურება: „რადგან ებრაული სჯულის ზოგიერთმა თავგზააბნეულმა წარმომადგენელმა განიზრახა ჩვენი ქრისტე ღმერთის შეურაცხყოფა და თვალთმაქცურად გახდა ქრისტიანი, ფარულად კი ქრისტეს უარყოფდა, და ასეთები ჩუმად შაბათობენ და სხვა იუდეველურ საქმეების აღასრულებას განაგრძობენ, ამიტომაც განვაჩინებთ: ასეთი პირები არც საზიარებლად, არც სალოცავად, არც ეკლესიაში არ დაუშვათ; ისინი აშკარად უნდა ჩანდნენ, თავიანთი სჯულისაებრ, ებრაელებად, და მათი ბავშვები არ უნდა მონათლოთ; მათ ვერც უნდა იყიდონ მონა და ვერც მოიპოვონ. ხოლო თუ ვინმე იმათგან წრფელი რწმენით მოექცევა, ამ რწმენას გულით აღიარებს და საჯაროდ უარყოფს ებრაულ ჩვეულებებსა და საქმეებს, რათა ამის საშუალებით სხვებიც ამხილოს და გამოასწოროს, მაშინ შეიძლება მისი შეწყნარება და მისი ბავშვების მონათვლაც, და მისი განტკიცება ებრაული ბოროტგანზრახვის უარყოფაში. თუ ასეთები არ იქნებიან: არასგზით არ მოხდეს მათი შეწყნარება“. როგორც წესის ტექსტიდან ჩანს, აქ ლაპარაკია ახალმოქცეულ ებრაელებზე, რომლებიც იუდაიზმსა და ქრისტიანობას შორის მერყეობდნენ ან მათზე ვინც მოჩვენებით მიიღეს ქრისტიანობა. ტექსტიდან საერთოდ არ სჩანს, რომ მარლთმადიდებელი (ორთოდოქსი) ქრისტიანები ინახავდნენ შაბათს, ამას აკეთებდნენ მალულად მხოლოდ ახლადმოქცეული იუდეველი ქრისტიანები. ამიტომ არ არსებობს არანაირი საფუძველი რომ ვილაპარაკოთ იმაზე, თითქოს ქრისტიანები ინახავდნენ შაბათს, რომელსაც ეკლესია დაემშვიდობა ჯერ კიდევ მოციქულთა დროიდან, ზუსტად ისე, როგორც არ იყო არანაირი ებრაული გავლენა ეკლესიაზე შვიდი ასწლეულის მერე. თუ რომელიმე კრებამ დაადგინა იუდეველების საწინააღმდეგო წესი, ამით იგი ეთანხმებოდა მის წინამდგომი კრებისა და მოციქულთა მიერ დადგენილ წესს. ეს კეთდებოდა არა მარტო იუდაიზმის მიმართ, არამედ ქრისტიანი ერეტიკოსების მიმართაც, წარმართების მიმართაც. კრებები ადგედნენ დისციპლინარულ წესებსაც, და ამით იმოწმებდნენ რა წინამდებარე კრების მიერ შემუშავებულ წესებს, მაგალითად, ნიკეის პირველი მსოფლიო კრების ზოგიერთი კანონი ეფუძვნება მოციქულთა მიერ შექმილ კანონებს. მაგრამ პასტორს რატომღაც მიღმა რჩება წესების მთელი კონტექსტი, მას რატომღაც სურს დაინახოს მხოლოდ, რაღაც „ებრაული ფესვების“ ასე ვთქვათ, დაკნინება და აქცენტს აკეთებს ამაზე, რაც აბსოლუტურად არაობიექტურია. თუ რომის იმპერიის აღმოსავლეთ ნაწილის მთავრობა დევნიდა ერეტიკოსებს (პასტორის აზრით ეს „ჯგუფები, რომლებმაც შეინარჩუნეს ებრაული გავლენა), კვლავ ესენი იყვნენ ანტიოქიელი სირიელი-ნესტორიანელები (რომლებიც ყოფდნენ ქრისტეს ორი ჰიპოსტასით ე.ი. ორ  მოაზროვნე არსებებზე, ამ სწავლებაში იკვეთებოდა იუდაური რელიგიის საწყისები), ეს იყო ყველაზე დიდი ერეტიკული ჯგუფი, რომელიც ჩამოყალიბდა თანადათან, შორს აღმოსავლეთ იმპერიის საზღვრებს გარეთ და მიაღწია ინდოეთის საზღვრებამდეც.

პასტორი წერს: „კონსტანტინემ არა მხოლოდ ებრაელობისგან გამოაცალკევა ეკლესია, არამედ მან ეკლესია წარმართობასთან გააერთიანა. კონსტანტინე საკუთარ თავს ქრისტიანად აცხადებდა, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ იცოდა, ვინ იყო იესო. კონსტანტინე მაინც მითრას, სპარსული ღმერთის – „უძლეველი მზის“ ერთგული თაყვანისმცემელი გახლდათ. კონსტანტინემ როცა ჯვრის ნიშანი დაინახა მზის გვერდით, ცაზე, სავარაუდოდ, მან იფიქრა, რომ იესო მითრას განსახიერებაა. ამის გამო, როცა კონსტანტინემ საკუთარი თავი ქრისტეს მიმდევრად გამოაცხადა, ის მაინც  განაგრძობდა წარმართულ ღვთაებათა აშკარად თაყვანისცემას. კონსტანტინეს ტრიუმფალური თაღი, რომელიც მან თავისი „მოქცევის“ შემდგომ ააგო, ატარებს მითრას, „უძლეველი მზის“ სახეს. კონსტანტინემ დატოვა მზე-ღმერთის გამოსახულება თავის მონეტებზე. თავის ახალ ქალაქში, კონსტანტინოპოლში, მან აღმართა მზე-ღმერთის ქანდაკება, რომელიც თავად იმპერატორის ფიგურას გამოსახავდა“.

წინამდებარე სტატიებში ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ იმაზე, რომ არა კონსტანტინე დიდმა უარყო ,,ებრაული ფესვები», არამედ ქრისტეს მოციქულებმა სრულყვეს ,,ებრაული ფესვები“. სწორედ ქრისტეს მოციქულებმა შეძლეს ლოგოსის განხორციელების სწავლება სწორედ აეხსნათ წარმართებისთვის მათთვის გასაგებ ენაზე, ლოგოსის, რომელიც განკაცდა კაცობრიობის გამოხსნისთვის და არა მარტო ებრაელთათვის (1 ტიმ. 2, 3-7). ქრისტემ შექმნა არა ებრაული ეკლესია, არამედ ზეეროვნული ეკლესია, სწორედ ამიტომ უთხრა მოციქულებს მკვდრეთით აღმდგარმა ქრისტემ: ,,წადით და ასწავლეთ ყველა ხალხს, და ნათელი ეცით მამის და ძის და სულის წმინდის სახელით, ასწავლეთ მათ დაიცვან ყველაფერი, რაც მე გიბრძანეთ, და აჰა, მე თქვენთანა ვარ დღემუდამ ვიდრე ქვეყნის დასასრულამდე ამინ“ (მთ. 28, 19-20). ამასთან, ქრისტეს არ დაურთავს რაიმე შენიშვნა, რაღაც ,,ებრაული ფესვების“ შენარჩუნებაზე ან როგორც ეს პირდაპირ და გასაგებად თქვა მოციქულმა პავლემ (გალ. 3, 27–29). ცნობილი საეკლესიო ისტორიკოსი ვ.ვ. ბოლოტოვი ძალიან კარგად გვიჩვენებს, რომ იმპერატორმა კონსტანტინემ თავისი თავი არ გამოაცხადა ქრისტიანად, სხვა შემთხვევაში იგი მოინათლებოდა 313 წ. მილანის ედიქტის შემდგომ, მაგრამ ის მოინათლა სიკვდილის სარეცელზე (+337 წ.). იმპერატორი იყო თავისი სულიერი ცხოვრების გარდამტეხ ეტაპზე, ასე ვთქვათ გასაყარზე და ესეც ნათლად მოწმობს მის გულწრფელ რწმენას ქრისტე მაცხოვრისადმი, რომლისკენაც ის მიდიოდა თანდათან, რწმენის სწორი გზით. ეს როდის მოხდა — ამის თქმა ძნელია, ამას ჩვენ ვერასოდეს გავიგებთ. მან ძალიან კარგად იცოდა ვინ იყო ქრისტე, უბრალოდ კონსტანტინე დიდის სულიერი განვითარების გზა ვითარდებოდა ეტაპობრივად,  იგი, თანდათან იმეცნებდა ქრისტიანობის არსა და თვით ქრისტეს პიროვნებას. ეს პროცესი გრძელდებოდა არაერთი და ხუთი წელი. ამიტომ კონსტანტინეს რელიგიური განწყობა იმ პერიოდისათვის უკიდურესად გაურკვეველი იყო. მართველი უზარმაზარი სახელწიფოსი, რომელიც ითხოვდა მისგან სიტუაციისადმი ზედმიწევნით ყურადღებასა და სიფხიზლეს. კონსტანტინეს მშვენივრად ესმოდა, რომ ის ცხოვრობდა იმ დროს, როცა რომის იმპერია სამუდამოდ ემშვიდობებოდა წარმართულ წარსულს. როგორც იმპერატორი, იგი ვალდებული იყო სწორედ მიეწოდებინა თავისი ქვეშემრდომთათვის ქრისტიანობა. წარმართი მწერლები კონსტანტინეს ხასიათში ამჩნევდნენ არა პროგრესს, არამედ რეგრესს. ერთ-ერთი მათგანის თქმით, კონსტანტინემ „დაიწყო როგორც მამაკაცმა და დაასრულა როგორც ყრმამ (paene puer)“. მისი ხასიათის ენერგია სუსტდებოდა და ალბათ ეს აისახა მის გადაწყვეტილებაზე მიეღო ქრისტიანობა. მას სურდა ნათლობა მიეღო იორდანეს წყლებში, მაგრამ ნათლობის გადადება უწევდა. თანაც ეს გარემოება არ იყო გასაკვირი იმ პერიოდისთვის, მისი თანამედროვენი აღნიშნავდნენ, რომ ბევრი ადამიანი იზრდებოდა ქრისტიანულ ოჯახში, მაგრამ ინათლებოდა მოწიფულ ასაკში. კონსტანტინეს აკლდა რწმენა საკუთარი თავისა და არა ქრისტეს მიმართ. ის იმედოვნებდა, რომ ნათლობის საიდუმლოთი სრულად განწმენდილი შევიდოდა მარადიულ ცხოვრებაში.

პატივცემულ პასტორს უფლება არა აქვს საზოგადოებას მოახვიოს თავისი პირადი აზრი იმის თაობაზე, რომ კონსტატნინემ ,,ალბათ“ იხილა თითქოს მიტრასის განხორციელება, მაშინ როცა ისტორიკოსები, რომლებიც პირადად იცნობდნენ იმპერატორ კოსტანტინეს, ამბობდნენ, რომ მან სწორედ ქრისტიანული ღვთის ნიშანი იხილა (ევსევი კესარიელი. Vita Constantini. 1, 26-31). პასტორმა როგორც სჩანს არ იცის, რომ იმ დროის სხვადასხვა ისტორიკოსი, ამ მოვლენას  თავისებურად ხსნიდა, მაგრამ ყველა ადასტურებს იმას, რომ ეს იყო ქრისტიანული ნიშანი და სულაც არ იყო აუცილებელი, რომ კონსტანტინეს ეხილა ქრისტე (თუმცა ევსევი ირწმუნება, რომ ქრისტე გამოეცხადა სიზმრისეულად და არა ცხადად).ზოგიერთი წყარო, იუწყება, რომ მან იხილა ჯვარი ან შეგონება იმისა, რომ თავისი მეომრების ფარებზე უნდა გამოესახათ ღვთის ზეციური ნიშანი (caeleste signum Dei) — მონოგრამა☧(ლაქტანციუსი. De mortibus persecutorum. 44). რომის სენატმა ხედავდა, რომ კონსტანტინე განსაკუთრებულ რელიგიურ ნიადაგზე დგას და ამიტომაც შეუცვალა კონსტანტინეს წარწერა ტრიუმფალურ არკაზე (315 г.), ტექსტი საკმაოდ გაურკვეველად გამოიყურებოდა: „კონსტანტინემ გაათავისუფლა რომი ღვთაების ჩაგონებით (instinctu divinitatis)“ . სენატისთვის იქნებოდა ბუნებრივი დაეწერა ,,იუპიტერის ბრძანებით», მაგრამ ის გრძნობდა, რომ ეს მისგან ჩაითვლებოდა თამამ საქციელად, რომელიც კონსტანტინეს არ მოეწონებოდა. გალიაში ცნობილმა ორატორმა ევმენიუსმაც კი, რომელიც კონსტანტინეს ქებას ასხამდა თავის სიტყვაში (შემოდგომა 313 წ.)  გაურკვევლად გამოხატა აზრი: „რომელიღაც ღმერთმა უბიძგა კონსტანტინეს ლაშქრობაზე წასვლისკენ, როგორც გამარჯვებაზე, რომელიც ღმერთს წინასწარ ჰქონდა დაპირებული მისთვის“.

ვ.ვ. ბოლოტოვი სწორედ აღნიშნავს, რომ ამ მოვლენის ასახსნელად საკმარისია ის, რომ კონსტანტინემ სიზმრისეულად ნახა ღვთიური გამოცხადება. კონსტანტინეს სულიერი ძიებები აისახა მილანის ედიქტში, სადაც ქრისტიანებს ენიჭებოდათ თანაბარი უფლებები წარმართებთან ერთად ოფიციალურ სახელმწიფო დონეზე (5). იმპერატორი გამოსცემს კანონს, რომელიც იცავს ქრისტიანებს იუდეველებისგან. ქრისტიანებს უბრუნებენ თავიანთ ტაძრებს, მათ ეძლევათ იურიდიული უფლებები და სხვა. პასტორის მთავარი შეცდომა იმაშია, რომ ის მიიჩნევს რომ კონსტანტინე მოექცა ქრისტიანობაზე ტრიუმფალური თაღის აგებამდე,  რაც ისტორიული წყაროების მიხედვით დიდ შეცდომას წარმოადგენს. კონსტანტინეს ორგვარი მოქმედებები (ქრისტიანული და წარმართული: მაგალითად, რომ მან, თავის შვილებს მისცა ქრისტიანული აღზრდა, თვითონ კი შეინარჩუნა ,,pontifex maximus»ის ტიტული) და მერყეობა სავსებით გამართლებული იყო, როგორც ჭეშმარიტების დადგენის და ძიების პროცესში მყოფი ადამიანისთვის. ეს ასევე გამართლებული იყო, როგორც უზარმაზარი ქვეყნის იმპერატორისთვის, რომელიც პასუხისმგებელია იმპერიაში მცხოვრები სხვადასხვა რელიგიური აღმსარებლობის მქონე ხალხის წინაშე. ხოლო კონსტანტინეს მონეტებზეც ვიტყვით, რომ (იხ.  სტატიის თავში  ფოტო, სადაც გამოსახულია რომის იმპერიის მონეტა „ასი“ (ლათ .as, assarius) კონსტანტინეს გამოსახულებით) მის გარდაცვალებამდე რამოდენიმე ხნით ადრე (+337 წ.) როცა იმპერატორი მოინათლა, ჩვენ ვხედავთ მისი ლაბარუმის გამოსახულებას, რომელიც ხის ტარით გმირავს გველს (ალეგორიულად ეს ნიშნავს ქრისტიანობის გამარჯვებას წარმართობაზე), ხოლო ლაბარუმის ტარის ბოლოზე არის გამოსახული ქრისტიანული მონოგრამა☧.

აგრეთვე კონსტანტინე დიდი ეკლესიას არ მიჯნავდა ებრაელობისაგან, როგორც ეს პასტორს წარმოუდგენია, პირიქით, ეკლესია დიდი სიხარულით იღებდა თავის წიაღში ებრაელებს. ეკლესიის მისიონერულმა მოღვაწეობამ თავისი ნაყოფი გამოიღო ებრაელთა შორის. მათგან ბევრი ქრისტიანობაზე  მოქცეული ქრისტეს სახელისთვის ისეთი ღვაწლით განათლდნენ, რომ ეკლესიამ ისინი წმინდანებად შერაცხა. აი რამოდენიმე ყველაზე ნათელი მაგალითი ამისა:

წმინდა მოწამე კვირიკე იერუსალიმელი (+363 წ.) იყო  იუდეველი, რომელმაც წმინდა ელენე დედოფალს აჩვენა ადგილი, სადაც ჩამარხული იყო უფალი იესო ქრისტეს ჯვარი. ჯვრის სასწაულებრივი გამოსახულების ხილვისას მან ირწმუნა ქრისტე, მოინათლა და მოგვიანებით გახდა იერუსალიმის ეპისკოპოსი. იგი ეწამა იმპერატორ იულიანე განდგომილის დროს.

წმინდა იოსებ ტიბერიელი (IV ს.) მიეკუთვნებოდა უმაღლეს იუდეურ რელიგიურ კლასს.

ის იყო იუდეური პატრიარქის გილელის პირადი წარმომადგენელი და განაგებდა იუდეველთა შემოწირულობის აკრეფას. მან მალულად ნახა, რომ მძიმედ ავადმყოფი პატრიარქი მოინათლა. მისი სიკდილის შემდეგ იოსებმა იპოვა მის წიგნსაცავში ებრაულ ენაზე დაწერილი მათესა და იოანეს მიერ დაწერილი სახარება. მისთვის არ იყო ადვილი ქრისტიანობის მიღება, საბოლოოდ იოსებმა, ეს გადაწყვეტილება მიიღო ერთი გარემოების შემდეგ. მან შეძლო იესოს სასწაულებრივი სახელის ძალით, თავისი თანამოქალაქისთვის განედევნა ეშმაკნი. ერთხელაც, იუდეველებმა შეუსწრეს იოსებს სახარების კითხვისას, რაც გახდა დასაწყისი ბევრი მისი შეჭირვებისა. ორჯერ სცადეს მისი მოკვლა. მან ძლივს მოახერხა იმპერატორ კონსტანტინესთან მისვლა და ნათლობის მიღება. იმპერატორისაგან მიიღო კომიტის წოდება და ნებართვა ქრისტიანული ტაძრების მშენებლობისა ებრაულ ქალაქებში (ტაძრები აგებულ იქნა ტივერიადაში და დიოკესარიაში). მოგვიანებით, იუდეველებთან წინააღმდგომობის გამო, იოსები იძულებული იყო გამგზავრებულიყო სკითოპოლში, სადაც ფარულად უქადაგებდა ებრაელებს. იოსებ ტივერიადელის მაგალითი კარგი მაგალითია, თუ როგორ ექცეოდა იმპერატორი კონსტანტინე საერთოდ ებრაელებს როგორც ხალხს.

წმინდა ეპიფანე კვიპრელი (+ 403 წ.) დაბადებული და გაზრდილი იუდეურ ოჯახში, მოექცა ქრისტიანობაზე 16 წლის ასაკში, მოგვიანებით იგი ეპისკოპოსი გახდა. ის იყო ცნობილი მებრძოლი ერესების წინააღმდეგ და მათ შორის იხსენებს ძველ იუდეურ ერესებს – სადუკეველებს და ფარისევლებს.

ღირსი მამა რომანოზ ხმატკბილი (VI ს.) დაიბადა ებრაულ ოჯახში ქ. ემესაში(სირია), ახალგაზრდობაში მოინათლა, მოგვიანებით აყვანილ იქნა დიაკვნის ხარისხში. ცნობილია, როგორც ჰიმნოგრაფი, ბევრი საღვთისმსახურო ტექსტების შემდგენელი.

წმინდა იულიანე ტოლედელი (VII ს.) წარმოშობით ებრაელი იყო და პირველი მართლმადიდებელი არქიეპისკოპოსი (ესპანეთში არიანელობა მე–7ის ნახევრამდე არსებობდა). მისი სასულიერო ძალაუფლება ვრცელდებოდა მთელ პირინეის ნახევარკუნძულზე.

ღირსი მამა კონსტანტინე სინადელი (VIII ს.) დაიბადა ქ. სინადში იუდეურ ოჯახში. ახალგაზრდობაში გახდა ქრისტიანი, ცხოვრებაში თავისი არჩევანის გამო არაერთხელ განუცდია თავისი თანამემამულებისაგან თავდასხმები, მიუხედავად ამისა ვაჟკაცურად აგრძელებდა ქადაგებას იესო ქრისტეზე იუდეველთა შორის. იმდენად დიდი იყო მისი ასკეტური მოღვაწეობა, რომ მას ამსგავსებდნენ ძველ დიდ წმიდა მოღვაწე მამებს.

ღვთის ეკლესია არაერთხელ კიცხავდა ქრისტიან საერო მთავრობას იუდეველთა მიმართ სასტიკი მოპყრობის გამო. ჩვენ მოვიყვანთ მხოლოდ რამოდენიმე მაგალითს შუა საუკუნეების ისტორიიდან.

მე–VII საუკუნის დასაწყისში ბიზანტიის მხედართმთავარმა ჰერაკლემ ჩამოაგდო იმპერატორი ფოკა  (შემდგომ თავად გახდა იმპერატორი), იგი გაღიზიანებული იყო იუდეველების ღალატით ბიზანტიის და სპარსეთის ბრძოლის დროს. ჰერაკლემ გამოაცხადა იუდაიზმი კანონგარეშედ და შეეცადა იძულებითი წესით მათ მონათვლას. იმავე დროს იგი უგზავნიდა წერილებს დასავლეთ-ევროპელ ქრისტიან მმართველებს, მოუწოდებდა რა მათ ასევე მოქცეოდნენ იუდეველებს. ვესთ გოთების მეფე სისებუტმა ჰერეკლეს გავლენის ქვეშ მყოფმა გამოსცა ბრძანება, რომ ყველა იუდეველი უნდა მოინათლოს ან დატოვოს ქვეყანა. ზოგიერთი მონაცემით მოინათლა ათი ათასობით ესპანელი ებრაელი. ფრანკების მეფე დაგობერტმაც იგივე მოიმოქმედა. ღვთის ეკლესიამ ასეთი რადიკალური ქმედებები უარყოფითად შეაფასა. აღმოსავლეთში 632 წ. ისეთმა მსოფლიო მნიშვნელობის ღვთისმეტყველმა, როგორიცაა წმინდა მაქსიმე აღმსარებელი, დაგმო იუდეველთა ძალადობრივი მონათვლა კართაგენში. დასავლეთში 633 წ. შედგა მე–IV ტოლედოს კრება, სადაც წმინდა ისიდორე სევილიელმა გაკიცხა მეფე სისებუტი მისი რადიკალიზმის გამო, დაგმო მისი მოჩვენებითი მოშურნეობა და იუდეველთა მიმართ არაქრისტიანული საქციელი. მისი პოზიციის გავლენის ქვეშ მყოფმა კრებამ დაგმო და მიუღებლად ჩათვალა ყველა მცდელობა იუდეველთა ძალით მონათვლისა, და  გამოაცხადა, რომ ქრისტიანობაზე მოქცევა უნდა ხდებოდეს მხოლოდ სიტყვიერი ზემოქმედებით. წმინდა ისიდორემ პატიებაც კი ითხოვა იუდეველთაგან მეფის „გულმოდგინების“ გამო. თვით, მეფემ გააუქმა იუდეველთა წინააღმდეგ ბრძანებები (6). სასურველია, პატივცემულ პასტორს ტექსტებში ასეთი მაგალითები მოეძია, მაგრამ ჩვენ ამას მის ნაწერებში ვერ ვხედავთ, რაც მეტყველებს ავტორის მიკერძოებულობაზე და წინასწარაკვიატებული აზრების არსებობაზე.

(1) იხ. მისი რუსული თარგმანი: http://www.orhaolam.org/2012-11-28-16-16-30/79-2012-11-21-21-12-01/192-2012-12-14-15-59-46 და შემდგომი ქართული http://icej.ge/?p=10279

(2) პირველი სამი ჩვენი შენიშვნა შეგიძლიათ იხ. აქ.: http://www.faith.ge/?p=820;  http://www.faith.ge/?p=887; http://www.faith.ge/?p=925

(3) არიოზის ერეტიკულ ღვთისმეტყველებაზე და საერთოდ 325 წ. კრებაზე შეგიძლიათ იხ. ჩვენს წინა სტატიაში http://www.faith.ge/?p=925

(4) იხ. ჩვენი სტატია აქ http://www.faith.ge/?p=925

(5) იხ. В.В.Болотов. Лекции по истории древней Церкви III-IV в. Минск, 2008. С. 19-26.

(6) იხ. http://www.pravoslavie.ru/28768.html