წმ. პაისი ათონელის პასუხი პროტესტანტს
1991 წლის ზაფხულის ერთ დღეს ბერი პაისის კელიის ეზოში ბევრი მომლოცველი შეგროვდა. მათ შორის გერმანიაში მაცხოვრებელი ბერძენიც ერია და მან როგორც ჭეშმარიტმა პროტესტანტმა ბერთან პაექრობა სცადა:
1991 წლის ზაფხულის ერთ დღეს ბერი პაისის კელიის ეზოში ბევრი მომლოცველი შეგროვდა. მათ შორის გერმანიაში მაცხოვრებელი ბერძენიც ერია და მან როგორც ჭეშმარიტმა პროტესტანტმა ბერთან პაექრობა სცადა:
რწმენა არის გზა,რომლითაც ღმერთი და ადამიანი ერთმანეთს შესახვედრად მიდიან. პირველ ნაბიჯს დგამს ღმერთი; მას ყოველთვის და უპირობოდ სწამს ადამიანისა.
მე-6 საუკუნეში ზოგიერთი ღვთისმეტყველი იმის შესახებ ლაპარაკობდა, რომ ქრისტში უნდა გვეღიარებინა ორი ბუნება, მაგრამ არა დამოუკიდებელი, არამედ ერთი „ღმერთკაცობრივი ქმედების“ მქონე, ერთი ენერგია; აქედან გამომდინარეობს მწვალებლობის სახელწოდებაც-მონოენერგიზმი. VII საუკუნის დასაწყისისთვის ჩამოყალიბდა კიდევ ერთი მიმდინარეობა-მონოთელიტობა, რომელიც ქრისტეში ერთ ნებას აღიარებდა. ორივე მიმდინარეობა უარყოფდა ქრისტეს ორი ბუნების დამოუკიდებლობას და ასწავლიდა მისი ადამიანური ნების სრულ შთანთქმას ღვთაებრივი ნებით. მონოთელიტურ შეხედულებას იზიარებდა სამი პატრიარქი: ჰანორე რომაელი, სერგი კონსტანტინოპოლელი და კვიროს ასექსანდრიელი. ისინი იმედოვნებდნენ, კომპრომისის გზით შეერიგებინათ მარლთმადიდებლები მონოფიზიტებთან.
ოპონენტი: კრიშნაიდები
ჩემმა მაცნობმა- ყოფილმა კრიშნაიდმა და ამჟამად ქრისტიანმა წერილი მომწერა. ცოტა ხნის წინ მეტროსთან ჩაიარა, მას ფხაგავატ-გიტით ახალგაზრდა მიუახლოვდა და საუბარი გაუბა:
ახალი აღთქმის კეთილუწყების ცენტრში დგას ძე ღვთისას ხორცშესხმის საიდუმლო. პირველქმნილმა ადამმა ვერ შეძლო მის წინაშე დასმული ამოცანის შესრულება, — სულიერ-ზნეობრივი სრულყოფის გზით მიეღწია განღმრთობისაკენ და ღმერთთან მიეყვანა ხილული სამყარო. მცნების დარღვევისა და სამოთხის სიტკბოებისაკენ განვარდნის შემდგომ, მისთვის დახშული აღმოჩნდა გზა განღმრთობისაკენ. მაგრამ ყოველივე ის, რისი შესრულებაც პირველმა ადამიანმა ვერ შეძლო, მის მაგივრად აღასრულა ხორცშესხმულმა ღმერთმა-სიტყვამ, განკაცებულმა უფალმა იესო ქრისტემ.